10 kentte olduğu gibi Colemêrg’in kayyımı da ‘depreme hazır!’

Mereş’te 6 Şubat’ta meydana gelen ve on binlerce yurttaşın ölümüne neden olan depremin ardından uzmanlar söz konusu fay hattına yakın fay hatlarının da strese girdiğini ve yeni depremlerin söz konusu olabileceğini ifade ediyor. Deprem beklenen bölgelerin başında da Colemêrg ve çevresi yer alıyor. Jeolog Prof. Dr. Naci Görür, Maraş depreminin Doğu Anadolu fay hattındaki depremler nedeniyle Colemêrg’te büyük bir deprem olabileceği uyarısında bulundu. Görür, “Maraş depremleri Doğu Anadolu'yu hareket ettirdi, Arabistan levhası kuzeye doğru gitti. Kuzeyde Hakkari yöresinin sıkıştırmış olabileceğini düşünüyorum. Orayı da bilimsel öngörüyle uyarıyorum. Dikkatli olmak lazım diyorum, zaman söyleyemiyorum” diyerek tehlikeye işaret etti. Yine Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, Colemêrg’in riskli bölge olduğunu söyleyerek, “Yüksekova- Şemdinli fay zonu 7 ve üzeri deprem üretme potansiyeline sahip. Şu bir gerçek ki; Yüksekova ve Şemdinli'de büyük bir deprem bekleniyor" dedi.

PLANLAR İŞLEMEDİ

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), 2014 yılında hem Kurdistan hem Türkiye için Afet Müdahale Planı açıkladı. Açıklanan planında “Türkiye Afet Müdahale Planı ile artık afet ve acil durumlara çok daha hazırız. TAMP ile herhangi bir afet anında kimin ne yapacağı ve müdahalenin nasıl bir organizasyon içinde yapılacağı şimdiden belirlenmiş durumda” ifadeleri yer alıyordu. Söz konusu planların işe yaramadığını 6 Şubat’taki depremlerde bütün yurttaşlar gördü, AFAD ve bağlı kurumlar birçok deprem bölgesine ilk 72 saatte ulaşamadı, bu durum birçok yurttaşın donarak ya da enkaz altında kan kaybı sonucu ölmesine neden oldu.

PLANDA 1 DAKİKA, GERÇEK 72 SAATTEN FAZLA

Yine söz konusu planda, “TAMP’ı destekleyen unsurlardan biri de afet anında ihtiyaç duyulacak geçici barınma malzemelerinin gerekli yerlerde zamanında ulaşabilmesi için Türkiye çapında kurulan 27 Afet Bölgesel Lojistik Depo ve 54 Lojistik Destek (Cep) Depodan 1 TIR dakikalar içinde yüklenerek yola çıkabiliyor; Lojistik merkezlerden bir TIR dakikalar içinde yüklenerek yola çıkabiliyor, malzemeler uzaktan takip ve kontrol edilebiliyor. Daha kısa zamanda, daha geniş alanda, daha çok hayat kurtarılacak” ifadeleri yer alıyor. Depremin ardından AFAD’ın bağlı olduğu İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, depremden 11 gün sonra her yer için depreme hazırlıklı olmadıklarını itiraf etti. Soylu, “Bizim hazırlığımız İstanbul depremiydi” dedi. Meydana gelen depremde ise birçok enkaza günler sonrasında ulaşıldı, binlerce yurttaş enkazda günlerce ölümü bekledi. Kurtulan yurttaşların ise sorunları çözülemedi, depremin üzerinden yaklaşık bir ay geçmesine rağmen hala yurttaşların barınma, ısınma, su ve elektrik sorunu çözülmüş değil. Yine Plan’da geçen “Kesintiye uğrayan yaşam faaliyetleri en kısa sürede normale dönecek” sözleri de yerine getirilmedi.

COLEMÊRG AFET İL PLANI

AFAD tarafından 2021 yılında Colemêrg için hazırlanan İl Afet Risk Azaltma Planı’nda, “Deprem Hakkari genelinde olası bir büyük depremde ilin büyük kısmının etkileneceği değerlendirilmiştir” değerlendirmesi yer alıyor. Colemêrg bölgesi aktif fay zonu üzerinde yer alıyor. İl merkezi ve çevresini etkileyebilecek birden fazla (üç aktif fay) aktif fay hattı bulunuyor. Kent için yapılan uyarılara rağmen kentte yer yer binaların yüksekliği 9 kata kadar çıkıyor. Plan’da yine Gever’in (Yüksekova) söz konusu bir depremde ilçenin tamamının etkileneceği ifade ediliyor. Yine Plan’da Colemêrg ve çevresi için “Güneydoğu Anadolu Fayı’nın Hakkari segmenti, Yüksekova Şemdinli Fay Zonu ve Başkale Fayı’nın yakın gelecekte deprem üretme potansiyelinin yüksek olması öncelikli tehlikelerdir. Amaç-hedef ve eylemlerin belirlenmesi sürecinde GZFT analizinin önemini ortaya çıkarmaktadır” değerlendirilmesi yer alıyor.

TOKİLERE TAM NOT

İl Afet Risk Azaltma Planı’nda yeni yapılmış TOKİ konutlarına tam not verildi. Planda, TOKİ’ler için, “Yeni yapılmış TOKİ konutları deprem yönetmeliğine uygun ve taşıma gücü yüksek birimleri üzerinde kurulu olması avantaj olarak değerlendirilmektedir” denildi. Planda kent genelinde yapı stokunun kötü olduğu kayıtlara geçerken, aradan geçen 2 yılda kentte herhangi bir güçlendirme çalışması yapılmadı.

KAYYIM ‘ENDİŞEYE GEREK YOK’ DİYOR

Uzmanların uyarılarına, AFAD’ın ortaya koyduğu gerçekliklere rağmen kentte herhangi bir çalışma yapmayan Colemêrg Belediyesi kayyımı İdris Akbıyık ise “Endişeye gerek yok, devletimiz her türlü önlemi almıştır” diyor. İl Afet Risk Azaltma Planı Değerlendirme toplantısında konuşan Akbıyık, “Hakkari'de gerekli tedbirler alınmıştır. Bir alan çalışması yapmayacağız, ancak hangi konutun kullanıma müsait olup olmadığına bakacağız. Depremin ne zaman olacağını da Allah bilir. Türkiye bir deprem bölgesidir. Bugün de olabilir, yarın da olabilir, 1 yıl veya 10 yıl sonra da olabilir. Hem toplum hem devlet olarak her türlü hazırlığımızı yapacağız. Muhtemel deprem için her türlü tedbiri almış durumdayız" şeklinde konuştu.

Akbıyık’ın düzenlediği toplantıya İl Jandarma Komutanı Tümgeneral Coşkun Sel, İl Emniyet Müdürü Salavat Mete Pınar’ın katılması ise eleştiri konusu oldu.

KENTTEKİ STÖ’LER ENDİŞELİ

Kayyımın kent için yapılan planlara dahil edilmeyen sivil toplum örgütleri ise kentin geleceğinden endişeli. Colemêrg’te bulunan 36 sivil toplum örgütü, Hakkari Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (HESOB) binasında kentin depremselliği ve acil eylem planları üzerine toplantılar gerçekleştirerek sonuçları kamuoyuyla paylaştı. Toplantıdan sonra STÖ’ler yine HESOB üzerinden Hakkari Valisi ve kayyımıyla görüşmek istedi. STÖ’lerin 23 Şubat’taki görüşme talebine ise hala geri dönüş yapılmadı. Kayyımın “Devletimiz bütün tedbirleri almıştır, kimse halkı korkutmasın” ifadelerini eleştiren HESOB Başkanı Muharrem Tekin, kent için alınması gereken tedbirlerin yeterince alınmadığını kaydetti.

‘KAPI SADECE KAYYIMA YAKIN STÖ’LERE AÇIK’

Randevu taleplerine geri dönüş yapılmamasını eleştiren Tekin, “Kentin bileşenleri olarak sürecin dışında tutuluyoruz. Vali önlem alındı diyor ama kamuoyunun bildiği bir önlem yok. Halk uzmanların uyarıları nedeniyle tedirgin, halka açıklama yapılması gerekiyor. Depremden sonra kente gelen tek yolun da kapanması durumu söz konusu, çünkü kent aynı zamanda heyelan bölgesi. Alternatif başka yol yok, halkımız endişeli. AFAD’ın planında kent içinde lojistik depoların olduğu ifade ediliyor, fakat 1 tane depo var, onun içinde de malzeme var mı yok mu bilmiyoruz” ifadelerini kullandı.

KENTİ TEDİRGİN EDEN İDDİALAR

Yurttaşların depreme ilişkin endişeleri devam ederken, kentte çıkan bazı söylentiler ise halkı tedirgin ediyor. Colemerg’te son depremden sonra afetzedeler için yapılan AFAD’ın raporunda depreme dayanıklı olduğu belirtilen TOKİ’lere son dönemde vali yardımcılarının, müdürlerinin yerleştirildiği iddiaları ise halkın endişelerini arttırıyor.

MA / Berivan Kutlu