2024 yılında akaryakıttan doğalgaza, toplu taşımadan alkol ve sigaraya kadar pek çok ürün ve hizmete peş peşe zamlar geldi.
Peki, 2024 yılında hangi ürün ve hizmet ne kadar arttı?
DOĞALGAZA YÜZDE 38 ZAM
Mayıs 2023 seçimleri öncesi doğalgaz bütün konut tüketicilerine bir ay bedava verilmiş, 2024 Nisan sonuna kadar ise aylık 25 metreküpe kadar olan tüketim faturalandırılmamıştı. Mayıs 2023 Genel Seçimleri ve Mart 2024 Yerel Seçimleri'nin geride kalmasıyla doğalgaz da zamdan nasibini aldı.
Böylece 1 Ağustos 2024 itibariyle konutlarda kullanılan doğalgaza yüzde 38 zam geldi. Ağustos itibarıyla konutlarda kullanılan doğalgazın toptan satış fiyatı yüzde 38, yıllık doğal gaz tüketimi 300 bin metreküp ve altında olan serbest tüketicilerin elektrik üretimi haricinde kullandıkları doğalgazın satış fiyatı ise yüzde 33,1 arttı.
KİRA ARTIŞI
Konut kiralarında yüzde 25’lik tavan zam uygulaması 1 Temmuz 2024'ten itibaren son buldu.
Yeni dönemde kira artış oranı enflasyon rakamlarına bağlı olarak TÜFE oranına göre belirlenirken, aylara göre kira zam oranları şöyle gerçekleşti:
- Temmuz 2024: Yüzde 65,07
- Ağustos 2024: Yüzde 65,93
- Eylül 2024: Yüzde 64,91
- Ekim 2024: Yüzde 63,47
- Kasım 2024: Yüzde 62,02
ELEKTRİK
Elektrik perakende satış fiyatlarında mesken abone grubu için yüzde 38, tarımsal faaliyetler abone grubu için yüzde 30, kamu ve özel hizmetler sektörü abone grubunun düşük kademesi için yüzde 38 ve yüksek kademesi için yüzde 20 oranında artış yapıldı. Tarifeler 1 Temmuz 2024 itibari ile geçerli oldu.
KÖPRÜ VE OTOYOLLAR
2024 yılında köprü ve otoyollara 3 defa zam yapılırken, artış oranları şöyle gerçekleşti:
31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 8,5 TL olan İstanbul'daki 15 Temmuz Şehitler ve Fatih Sultan Mehmet köprülerindeki tek yön geçiş ücreti son 1 yılda 33 TL oldu. Böylece son 1 yılda yüzde 288 zam yapılmış oldu.
31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 19 TL olan İstanbul'daki Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde tek yön geçiş ücreti son 1 yılda 70 TL'ye çıktı. Böylece son 1 yılda yüzde 268 zam yapılmış oldu.
31 Aralık 2023 tarihinde 53 TL olan Avrasya Tüneli'nde gündüz otomobil geçiş ücreti, son 1 yılda 156 TL'ye çıktı. Böylece son 1 yılda yüzde 194,3 zam yapılmış oldu.
31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 184,5 TL olan Osmangazi Köprüsü tek yön geçiş ücreti, son 1 yılda 555 TL oldu. Böylece son 1 yılda yüzde 200,8 zam yapılmış oldu.
31 Aralık 2023 tarihinde otomobiller için 205 TL olan 1915 Çanakkale Köprüsü tek yön geçiş ücreti, son 1 yılda 585 TL'ye çıktı. Böylece son 1 yılda yüzde 185,3 zam yapılmış oldu.
AKARYAKIT
31 Aralık 2023 tarihinde motorinin litre fiyatı 37,15 lira iken, benzinin litre fiyatı 34,53 lira ve LPG’nin litre fiyatı ise 18,80 liraydı.
Aradan geçen son 1 yılda motorinin litre fiyatı 43,91 lira iken, benzinin litre fiyatı 43,14 lira ve LPG’nin litre fiyatı ise 26,79 lira. Yani geride bıraktığımız 1 sene içerisinde motorine yüzde 18,19; benzine yüzde 24,93; LPG’ye ise yüzde 42,5 zam geldi.
Öte yandan 16 Temmuz 2023'te Cumhurbaşkanı Kararı ile akaryakıtta maktu özel tüketim vergisi (ÖTV) tutarları 5'er TL artırılmış ve bu tutarların 6 ayda bir üretici fiyat endeksi (ÜFE) artışı oranında zamlanması düzenlenmişti
EĞİTİM
2024 yılında üniversitelerde tercih döneminin başlamasıyla, Özel üniversitelerde kayıt ücreti yıllık1 milyon liranın üzerine çıktı.
Aynı dönemde bazı özel liselerin yıllık ücreti 1 milyon lirayı aşarken, bazılarına ise yüzde 300’ü aşan oranlarda zam yapıldı.
Milli Eğitim Bakanlığı, özel liselerin ara sınıflarında okuyan öğrencilere yapılacak zam oranlarında sınırlama uygularken, yeni kayıt olacak öğrencilerin ücretlerini belirlemede okullara bir kota koymadı.
SİGARA
Sigaraya 6 ayda bir ÖTV artışı yapılırken, enflasyon ve kur krizi de zamları peş peşe tetikledi.
31 Aralık 2023 tarihinde en ucuz sigara 45 TL'ye satılırken, 31 Aralık 2024 tarihinde en ucuz sigara 60 TL'den satılmaya başladı. Böylece son 1 yılda artış oranı yüzde 33,3 oldu.
PASAPORT, SÜRÜCÜ BELGESİ VE KİMLİK KARTLARI
Ayrıca 2024 yılında yeniden değerleme oranı yüzde 58,46 olarak uygulandı.
- Böylece 2024 yılında üç yıldan uzun süreli pasaport harcı, 5 bin 44 TL’den 8 bin 625 TL’ye,
- Noter kağıdı ve beyanname 55 TL’den 87 TL’ye,
- Protesto ve resen senetler 110 TL’den 174 TL’ye,
- Pasaportlar 501 TL’den 790 TL‘ye,
- Kimlik kartları 83 TL’den 130 TL’ye,
- Sürücü belgeleri 624 TL’den 990 TL‘ye,
- Banka çeklerinde her bir yaprak 33 TL’den 55 TL‘ye yükseltildi.
2024 ENFLASYONU: HARACAMA KALEMLERİNDE DİKKAT ÇEKİCİ ARTIŞ
Öte yandan enflasyonla birlikte son bir yılda ise başta enerji ve gıda ürünleri olmak üzere harcama kalemleri, yüksek oranda artış gösterdi. Peki, TÜİK verilerine göre 2024 yılında harcama kalemleri ne kadar arttı?
Verilere göre, harcama kalemlerindeki artış şöyle:
- Taze sebzeler (patates hariç): Yüzde 125,78,
- Doğalgaz ve ilgili abonelik ücretleri: Yüzde 124,65
- Gerçek kira: Yüzde 109,00
- Üniversite eğitimi: Yüzde 108,03
- Eğitim: Yüzde 92,49
- Çocuk bakım hizmetleri: Yüzde 85,26
- Kuzu eti: Yüzde 80,72
- Erkekler için kuaförlük hizmetleri: Yüzde 73,80
- Kadınlar için kuaförlük hizmetleri: Yüzde 67,33
- Taze balık: Yüzde 66,18
- Ayakkabı bakım ve tamiri: Yüzde 66,04
- Dişçilik ücreti: Yüzde 63,48
- Lokanta, pastane, kafe vb. yerlerde içilen içecekler: Yüzde 62,41
- Yemek hizmetleri: Yüzde 61,07
- Yiyecek ve içecek hizmetleri: Yüzde 61,07
- İlaçlar: Yüzde 60,85
- Taze meyveler: Yüzde 60,24
- Lokanta ve oteller: Yüzde 59,38
- Alkollü içecekler: Yüzde 57,75
- Taksi ile şehir içi yolcu taşımacılığı: Yüzde 55,29
- Tüpgaz (ev tipi): Yüzde 53,99
- Sigara: Yüzde 52,84
ASGARİ ÜCRET ZAMMI YETERLİ Mİ?
Öte yandan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 17 bin 2 TL olan mevcut asgari ücrete yüzde 30 oranında zam yapılarak, 2025 yılı için 22 bin 104 TL olduğunu duyurdu.
Böylece asgari ücret enflasyonun altında kalırken, özellikle enerji ve gıda fiyatlarındaki artış, haneler üzerindeki mali baskıyı artırdı.
