Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 Nisan 1991’de aldığı 688 sayılı karar ile Güney Kürdistan’da Baas rejiminin salrılarına karşı uçuşa yasak bölge ilan edilmesinin üzerinden 30 yıl geçti.
ABD’nin Erbil Başkonsolosluğu, sosyal medya hesabı üzerinden, ABD’li emekli general John Shalikashvili’nin 1991’de Şırnak’ta Kürt mültecileri ziyaret ettiği bir fotoğrafla birlikte bir mesaj yayımladı.
Mesajda şu ifadelere yer verildi:
“1991 yılında bugün Amerika Birleşik Devletleri, Irak'ta huzurun tesisi ive Kürt halkının güvenliğini sağlamak için 36 paralel üzerinde uçuşa yasak bölge kurulmasına yardım etti. ABD, Kürt halkının yanında durmaya ve federal bir Irak'ta güçlü bir Kürdistan Bölgesi'ni desteklemeye devam edecektir.”
688 sayılı BMGK Kararı
Saddam Hüseyin liderliğindeki Baas rejiminin 1983 ile 1988 yılları araında Güney Kürdistan’da sürdürdüğü “Enfal” operasyonları ve katliamların ardından halk 5 Mart 1991’de Büyük Ayaklanmayı “Raperin” başlattı.
Kısa süre içerisinde tüm Güney Kürdistan’a yayılan ayaklanmalarda halk Irak hükumeti kurumlarını ve ordusunu çıkarmayı başardı.
Ancak 27 Mart 1991’de Irak Ordusu karadan ve havadan büyük bir saldırı başlatarak, çocuk, kadın, yaşlı, genç demeden sivilleri bir kez daha katletmeye başladı.
Mart’ın sonu Nisan’ın başlarında Güney Kürdistan’da “Milyonların Göçü” diye tabir edilen göç başladı. Halk, Türkiye ve İran sınırlarına doğru kaçarak derbeder oldu.
Yaklaşık bir buçuk milyon Kürt Enfal soykırımının tekrarlanacağı korkusuyla sınırlara yığıldı. Kısa bir süre içerisinde sınırda kamplar inşa edilmeye başlandı.
Birleşmiş Milletler (BM) Yüksek Komisyonu’nun verilerine göre, 750 bin insan Rojhılat sınırına, 280 bin insan Hakkari ve Şırnak sınırına ulaştı, ayrıca 300 bin insanda Güney Kürdistan sınırları içerisinde göç etmek zorunda kalmıştı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Fransa ve Belçika’nın talebi üzerine 5 Nisan 1991 tarihinde Güney Kürdistan’da oluşturulacak güvenli bölge ile Kürtlerin Irak ordusunun saldırılarından korunması, insani yardımların ulaştırılması ve göç edenlerin eski yerlerine dönmelerinin sağlanmasına karar verdi.
688 sayılı BMGK kararı ile Baas rejimi güçlerinin 36’ıncı paralel’in kuzeyine geçişleri yasaklanarak, bu bölgede uçuşa yasak bir alan oluşturuldu. Bu karar ile BM, 1925 yılında Milletler Cemiyeti’nin Musul meselesi ile aldığı karardan sonra ilk kez Kürtleri tanıma ve korumaya dönük bir kararı oldu.
Oluşturulan uçuşa yasak bölge ile bir nevi Kürdistan Bölgesi facto olarak özerk bir bölge oldu.RUDAW