AKP'nin Bayram Hediyesi: Zam ve Vergi Artışları

AKP’nin bayram hediyesi zam vergi zammı oldu. Saray rejimi, yarattığı ekonomik krizin bedelini yine toplumun geniş kesimlerine fatura edecek yöntem arayışına girdi. Bayram tatili sonrasında Meclis’e sunulması beklenen Vergi Paketi’nin TBMM yaz tatiline girmeden önce yasalaştırılması hedefleniyor. 

Bloomberg’in edindiği bilgiye göre, taslak aşamasındaki çalışmayla ilgili son düzenlemeler salı akşamı Cumhurbaşkanlığı’nda yapıldı. Taslakta yer alan düzenlemelerle en az 226 milyar TL’lik bir ek gelir olanağı yaratılması öngörülüyor.

OVP’de 2024’e ilişkin 2,65 trilyon TL tutarında yüksek bir bütçe açığı tahmini olduğu görülüyor. Buna karşın vergi paketinin bütçe açığı tahminin yaklaşık yüzde 8’ine denk geldi. Ayrıca yeni vergi paketiyle gayrisafi yurtiçi hasılasının yaklaşık yüzde 0,7’sine karşılık gelen ek gelir kaynağı yaratılması hedefleniyor. 

Pakette çok uluslu şirketlere vergiler, GYO’ların gayrimenkullerinden elde edilen kazançlara asgari kurumlar vergisi gibi şirketleri, engellilere yönelik otomotivdeki istisnaların kısıtlanması ve yurt dışına çıkış harcının bin 500 TL’ye çıkarılması gibi bireyleri ilgilendiren düzenlemeler planlanıyor. Bloomberg’in edindiği taslağa göre yurttaşı ilgilendiren maddeler şöyle: 

ENGELLİ ARAÇLARI İSTİSNASI 

Hazine çalışmasına göre engelli bireylere vergi muafiyeti ile vazgeçilen ÖTV tutarı 2024’te 54,8 milyar TL, KDV tutarı da 10,9 milyar TL. 2024 yılının ilk 5 ayında satılan araçların yaklaşık yüzde 30’u bu şekilde satıldı. Taslak çalışmada istisnadan yararlanma süresinin 5 yıldan 10 yıla çıkartılması ve taşıtların veraset yoluyla intikalinde istisnaya konu vergilerin mirasçılar tarafından ödenmesi öngörülüyor. 

ÇIKIŞ HARCI 1500 TL

Taslakta 150 TL olarak uygulanan yurt dışı çıkış harcının 1500 TL’ye çıkartılması, harcın her yıl yeniden değerleme oranında artırılması öngörülüyor. Taslakta 2023 yılında 8,7 milyon kişinin harç ödeyerek yurt dışına çıktığı, 2024’te bu sayının gerçekleşmesi halinde yıllık gelir etkisinin 12,6 milyar TL olacağı hesaplandı. 

Ticari kazanç mükellefi olan 126 bini aşkın moto kuryelere bu hizmetleri karşılığı yapılan ödemelerden yüzde 15 oranında tevkifat yapılması ve bir takvim yılı içinde elde ettikleri gelirlerin tarifenin dördüncü dilimini aşmaması halinde tevkifatın nihai vergileme olması, aşması halinde ise beyanname verilmesi öngörülüyor. Bu düzenlemeden beklenen gelir etkisi 3,9 milyar TL. 

Taslakla serbest meslek erbabı ile ticaret erbabının bir ayda 3, yılda da toplam 12 kezden az olmamak üzere yapılacak yoklamalarla günlük hasılatlarının tespit edilmesi, mükellef tarafından beyan edilen hasılat ile yoklamalarda tespit edilen hasılat arasında bir fark bulunması halinde mükellefin izaha davet edilmesi öngörülüyor. Bunun yeterli görülmemesi halinde de yapılmış hasılat tespitleri esas alınarak vergi dairesi tarafından re’sen tarhiyat yapılması ve vergi incelemesi başlatılması planlanıyor. 

Taslak çalışmada, vergi usulsüzlüklerine uygulanacak cezaların da artırılması öngörülüyor. Bu kapsamda kesilecek yeni ceza tutarı ve tahsilat gerçekleşmelerinin tahmini 2 milyar TL olması hedefleniyor. 

Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin altyapı ve küçük sanayi sitelerindeki işyerlerinin inşaasına ilişkin süreçlerde uygulanan KDV istisnalarının da daraltılması planlanıyor. Bu çalışmanın etkisinin de 616 milyon TL olacağı tahmin ediliyor. 

Gelir vergisi kanununa göre, gayrimenkullerin, hakların, gemi ve gemi paylarının iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde satılması halinde elde edilen değer artışı kazançları vergiye tabi. Düzenlemeyle 5 yıllık istisna süresi sadece bir konut için uygulanacak. 2023 yılına ilişkin olarak 12 binden fazla mükellefin 4,4 milyar TL matrah üzerinden 1,2 milyar TL vergi ödediği hesaplandı. Bu düzenlemenin nasıl bir gelir etkisi oluşturacağı izleyen dönemlerde ortaya çıkacak. 

Serbest bölgelerdeki üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançların tamamı, üretilen ürünlerin yurt içine ya da yurt dışına satılıp satılmadığına bakılmaksızın kurumlar vergisinden istisna. Yeni düzenlemeyle serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların ihracattan elde ettikleri kazançların istisna olması, yurtiçine yaptıkları satışlardan elde edilen kazançlara tanınan istisnanın kaldırılması planlanıyor. Bu adımın da tahmini gelir etkisinin 7 milyar TL olacağı tahmin ediliyor. 

*** 

Soruna bakmadan geçici önlem 

Vergi Uzmanı Nedim Türkmen, vergi paketinin günü kurtarma paketi olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Geçen yıl 4,5 trilyon liralık vergi tahsilatı gerçekleşmişti bunun yüzde 70’ini dolaylı vergiler yani tüketimden alınan vergiler oluşturmuştu. Bu yıl da 7,4 trilyon TL tutarında vergi tahsilatı hedefi var yine yüzde 70 civarının tüketiciden alınması planlanıyor. 2 trilyon liranın üzerinde bütçe açığı beklenirken söz konusu vergi paketinin büyüklüğü ise 226 milyar TL. Paket içerisinde yer alan ciroya göre kurumlar vergisi ve çokuluslu şirketlere verginin uygulanma olasılığı yok. Çünkü 1 milyon 100 bin vergi mükellefi kurumun sadece 10 bini vergi ödüyor. Yüzde 60’ı zaten zarar açıklıyor. Kayıtdışılığı özendirecek bir bypass pakettir bu.  Konuyu kavramadan geçici düzenlemeler gündeme geliyor. Vergi gelirlerinin sadece yüzde 20’sini gelir vergileri oluşturuyor onun da yüzde 12’sini ücretliler oluşturuyor. ‘Bu gelir vergilendirildi mi’ sorusu sorulmadan, para takip edilir hale getirilmeden yapılacak düzenlemeler sadece palyatif olur. Bunun yapılması da siyasetin finansmanın da sorgulanması haline gelir ve iktidarın işine gelmez. 

Öte yandan görünürde KDV ve ÖTV artışı yokmuş gibi ancak Temmuz’da ÖTV’ler otomatik olarak artacak. AKP ilk iktidara geldiği dönemde kaldırdığı ‘hayat standardı esası’nın yeniden gelmesi söz konusu. Ticari kazanç ve serbest meslek kazancı elde eden gelir vergisi mükelleflerine kâr edip etmediklerine bakmaksızın belirlenecek olan hayat standardı temel göstergesi ve birden fazla evinin olması ya da arabası olmasına göre ilave göstergeler dikkate alınarak asgari bir vergi getirilmeye çalışılıyor. Bunun adı hayat standardıydı. 2001’de kaldırılmıştı şimdi tekrar getirilecek. Burada da bu tür mükelleflerin şirket kurarak bu hayat standardından kurtulmak isteyecekleri aşikâr. Ayrıca 850 bin basit usulde vergilendirilen taksici, dolmuşçu, tuhafiyeci, berber gibi vergi gruplarının vergiden istisna edilmesi de son derece yanlış. Bu konuda da bir verginin mutlaka getirilmesi lazım. Hem eşitsizliğe neden oluyor, hem kayıt dışı ekonomiyi teşvik ediyor ve sistemi bozuyor.” 

*** 

Harç zamları orta sınıfa kesilen cezadır 

Vergi paketine tepki gösteren BirGün yazarı, Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, paket içerisindeki yurtdışı harçlarına yapılacak zamma da tepki gösterdi.

Kozanoğlu, “Yurtdışına çıkış harcına zam, orta sınıflara kesilen yeni bir cezadır. Yoksullar değil yurtdışı, evinin dışına zor çıkıyor. Zenginlerin bu parayı ruhu bile duymaz. Bir Yunan adasına kaçayım da ucuz tatil yapayım, Portekiz turu indirimli vb. diyenler ise yandı” ifadelerine yer verdi.