Bugün 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü. Dünya genelinde neredeyse her 10 çocuktan biri çocuk işçi olarak çalışırken, az gelişmiş ülkelerde bu oran 5 çocukta biri seviyesine yükseliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2019’da yayımlanan rapora göre, Türkiye'de 5-17 yaş aralığında 720 bin çocuk, işçi olarak çalışıyor. Bu verilerde çalışan çocukların yüzde 30,8'inin tarım, yüzde 23,7'sinin sanayi, yüzde 45,5'inin ise hizmet sektöründe yer aldığı görülüyor.
Ancak uzmanlar tarafından bağımsız yapılan araştırmalara göre Türkiye’de çalışan çocukların sayısı 2 milyonu aşıyor. Çocuk işçilerin yoğun olduğu kentlerden biri de Diyarbakır.
Rakamlar resmi verilerden çok daha yüksek
Sur Kaymakamlığı’nın verilerine göre, ilçede su, ciklet, simit ve seyyar satıcılık yapan çocukların sayısı 2 bin 436. Buna tarım ve sanayi gibi diğer sektörlerde çalışan çocuklar dahil değil. Fakat, çocuk hakları ile ilgilenen örgütlere göre bu sayı sadece Sur’da 4 bini geçiyor.
Ali Kılavuz, Diyarbakır’da binlerce çocuk işçiden biri. Üstelik o, sanayi gibi ağır bir işte çalışıyor.
Rûdaw’a konuşan Ali Kılavuz, “Aileme destek olmak için çalışıyorum. Sanayi işi zor iş. Her yer yağ, parça dolu. İş ağır. Yapamasam da mecburum. Kazancımın yarısını aileme, yarısını yemeğime harcıyorum, bana pek bir şey kalmıyor” diyor.
Diyarbakır, çocuk işçiliği sıralamasında 9’uncu sırada
Resmi rakamlara göre 2021’de Diyarbakır’ın nüfusunun yüzde 38,8’i çocuklardan oluşuyor. Bu sayı 700 bin kişiye tekabül ediyor.
Diyarbakır, Türkiye’deki çocuk işçiliği sıralamasında Urfa, Şırnak, Siirt, Muş, Mardin, Batman ve Van’ın ardından 9’uncu sırada yer alıyor.
Ev hanımı Aydan Kamer, “Anne ve babalar işsiz. Abi çalışmıyor, iş yok. İşsizlik ve sefalet yüzünden çocuklar dilenmeye gidiyor. Bu bir iş değil ama insanlar acıdığı için yardım ediyor. Çocuklara yazık değil mi? İnsan onları nasıl çalıştırır?” diye belirtiyor.
“Bu devletin suçu”
Diyarbakır’da neredeyse her caddede ve Pazar yerinde çocuk işçilerle karşılaşmak mümkün.
Esnaf Felemez Karakoç da, “Yolda hangi trafik ışığına denk gelirseniz su ve simit satan çocuklarla karşılaşırsınız. Bu devletin suçu, başkasının değil. Devlet sahip çıksaydı çalışmazlardı. Kimse boş yere çocuklarını işçi olarak çalıştırmaz, kendisi çalışır” diyor.
Diyarbakır Barosu Çocuk Hakları Merkezi, çalıştırılan çocukların yaşam hakkından eğitim hakkına, oyun hakkından gelişme hakkına birçok açıdan çoklu ihlallere maruz kaldıklarını belirtiyor.
Baro ayrıca, doğrudan veri tutmakla yükümlü olan TÜİK gibi kurumların görevini yerine getirmediğini, bunun da çocuk işçiliği ile mücadele konusunda devlet politika ve uygulamalarının gerçeklikten uzak olduğunu gösterdiğine dikkat çekiyor.
Diyarbakır Barosu Çocuk Hakları Merkezi üyesi avukat Ömer Sansarkan, “Çocukların sokakta çalışmasının nedeni bu; Birinci neden ekonomik, ikinci neden göç ki köylerden yaşanan göçler nedeniyle nüfus şehirlere aktı. Bir neden ise doğum oranlarının yüksek olması ve eğitimsizliktir” diye belirtiyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) hazırladığı rapora göre, Dünya genelinde 160 milyon çocuk işçi var.
Rapora göre, çocuk işçilerin yüzde 70'i tarım (112 milyon), yüzde 20'si hizmet (31,4 milyon) ve yüzde 10'u da (16,5 milyon) endüstri sektöründe çalışıyor. Çocuk işçiliğinde kırsal kesimdeki oran yüzde 14 iken, şehir bölgelerinde bu oran yüzde 5 seviyesinde seyrediyor.RUDAW