Efsanevi Kürt lider Mustefa Barzani, 14 Mart 1903 yılında Güney Kürdistan’ın Barzan köyünde dünyaya geldi.
Şeyh Muhammed Barzani’nin en küçük oğlu olan Mele Mustafa Barzani, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Hamidiye Alayları tarafından ailesiyle birlikte alıkonularak 9 ay Diyarbakır zindanlarında kaldı.
16 yaşında Berzenci İsyanına katıldı, Peşmerge komutanı oldu
Ağabeyi Şeyh Abdulselam Barzani, 1914’te Musul’da Osmanlı yönetimi tarafından idam edildiğinde henüz 11 yaşında olan Mela Mustafa, 16 yaşında Şeyh Mahmud Berzenci öncülüğünde 1919′da başlatılan isyana katıldı.
Bu başkaldırıda Peşmerge komutanı olarak yer alan Barzani, 1931-32 yılları arasında İngilizlere karşı Şeyh Ahmed’in başlattığı direnişe Mergesor ve Şerwan Cephesi Komutanı sıfatıyla katıldı.
Irak hükümeti ile birlikte ağır bir saldırı başlatan İngilizler, yoğun hava bombardımanıyla direnişi kırdı. Barzani önce Basra, ardından da Süleymaniye’ye sürgüne gönderildi.
10 yıl süren sürgünün ardından Süleymaniye’de Hêvi örgütü ile ilişki kuran Mele Mustafa, 1943 yılında sürgünden firar ederek İran’a (Rojhılat’a) geçti.
Kürdistan Cumhuriyeti’nin kuruluşunda yer aldı
1945′te direnişin kanlı bir şekilde bastırılması üzerine sağ kalan Peşmergeleriyle birlikte Rojhılat Kürdistan’a geçerek, 13 Ocak 1946′da ilan edilen Mahabad merkezli Kürdistan Cumhuriyeti’nin kuruluşunda yer aldı. Barzani Kürdistan Cumhuriyeti’nde tümgeneral rütbesiyle başkomutanlığa getirildi.
Mele Mustafa Barzani, 16 Ağustos 1946’da Kürdistan Demokrat Partisi’ni (PDK) kurdu.
Aralık 1946’da Sovyet ordusunun İran'dan çekilmesinin ardından İran güçlerinin saldırısı üzerine Kürdistan Cumhuriyeti dağıldı.
Kürdistan Cumhuriyeti’nin yıkılmasının ardından 500 Peşmergesiyle birlikte Haziran 1947′de Sovyetler Birliği’ne geçti.
Sovyetler Birliği’nde kaldığı dönemde Moskova Dil Enstitüsü’nde öğrenim gören Barzani, 1958′de Irak’ta Abdülkerim Kasım’ın krallık yönetimine karşı darbe yapması üzerine Güney Kürdistan’a döndü ve burada yasal olarak tanınan KDP’nin başına geçti.
Eylül Devrimi’ni başlattı
Yeni hükümetin Kürt halkının haklarıyla ilgili oyalayıcı tavrının sürmesi üzerine Mela Mistefa Barzani, 11 Eylül 1961′de Kürdistan tarihine “Eylül Devrimi” olarak geçen yeni bir devrime öncülük etti. Musul ve Kerkük dahil birçok Kürt şehrini kurtarılmış Kürt bölgesi ilan etti.
1966′da Irak yetkilileriyle başlayan müzakereler sonucu, 1970 yılında Irak hükümeti ile Kürt halkı adına PDK Başkanı sıfatıyla Otonomi Anlaşması’nı imzaladı. Ancak Bağdat yönetimi anlaşmanın hiçbir maddesine uymadı. Bunun üzerine Mele Mustafa Barzani öncülüğündeki Kürtler 12 Mart 1974′te tekrar direnişe başladı.
1975′e kadar Kürt tarafının üstünlüğüyle süren direniş, 6 Mart 1975'te imzalanan Cezayir Anlaşması'yla, bazı tavizler karşılığında Irak ile anlaşmaya varan İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin Kürtlerle yaptığı ittifak sözleşmesine ihanet etmesiyle tam tersine döndü ve Barzani’nin tüm girişimleri sonuçsuz kaldı.
1 Mart 1979’da vefat etti
Barzani bu yıllarda rahatsızlandığı için önce İran’a ardından da 1976′da tedavi amacıyla Amerika’ya gitti.
1 Mart 1979′da Washington’daki George Town Hastanesi’nde hayata gözlerini yumdu. Naaşı Doğu Kürdistan’ın Şino kentinde defnedildi.
1991 yılında Güney Kürdistan’da Büyük Ayaklanma’nın (Raperin) başarıya ulaşmasıyla birlikte naaşı Barzan’a getirildi.
Efsanevi Kürt lider Mela Mustefa Barzani, her yıl olduğu gibi bu yıl da vefat yıl dönümünde Kürdistan Bölgesi’nde ve diğer merkezlerde değişik etkinliklerle anılıyor.RUDAW