Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın hasta tutuklu ve hükümlülerle ilgili yetkisini kullanarak verdiği af kararlarındaki tercihleri ve hasta mahpuslarla ilgili cezaevi idareleri ile kurulların tutumu eşitlik ilkesinin uygulanmadığı eleştirilerine neden oluyor. Avukat Nuray Çevirmen, "İnfaz sistemi içerisinde de hapishanelerde de yargılama sistemi içerisinde de hukuksal bütün normların uygulanması sürecinde eşitlik ilkesinin işletilmediğini görüyoruz" diyor.
2014 yılında cumhurbaşkanı olan Erdoğan 2023 yılına kadar 15 hasta mahpusla ilgili “sürekli hastalık”, “sürekli sakatlık” ve “kocama hali” nedeniyle af yetkisini kullandı. Erdoğan’ın affettiği isimler arasında Sivas Katliamı'nın faillerinden olan ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan Hayrettin Gül, Hizbullah’ın askeri kanat sorumlusu olduğu gerekçesiyle ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum Mehmet Emin Alpsoy ve 28 Şubat Davası’nda müebbet hapis cezası alan İlhan Kılıç da bulunuyor.
Erdoğan af yetkisini kullandıkları arasında hiç sol, sosyalist, Kürt kimlikli mahpus yok. Yüzlerce hasta mahpus, cezaevinde kalamaz halde olmasına karşın ne tahliye ediliyor ne af yetkisi kapsamında alınıyor.
EN AZ 651 AĞIR HASTA TUTUKLU TAHLİYE BEKLİYOR
Hasta Mahpuslara Özgürlük İnisiyatifi’ne göre cezaevlerinde en az 1517 hasta mahpus bulunuyor. En az 651 hasta mahpus ise durumlarının çok ağır olmasına rağmen cezaevinde tutuluyor. Son 7 ay içerisinde 35 hasta mahpus cezaevinde öldü.
BENZER HASTALIKLAR FARKLI KARARLAR
Bolu F Tipi Kapalı Cezaevinde tutuklu bulunan durumu ağır olan hasta tutuklu 70 yaşındaki Cemal Tanhan, tahliye edilmeyi bekleyenler arasında. Adli Tıp Kurumu’nun düzenlediği raporda Tanhan’ın birçok hastalığı olduğu belirtilse de aynı raporda cezaevinde kalabileceğine yönelik görüş bildirildi.
Tanhan ile benzer durumda olan Hizbullah’ın askeri kanat sorumlusu olduğu gerekçesiyle ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan 71 yaşındaki Mehmet Emin Alpsoy ise “kocama hali” gerekçesiyle Erdoğan’ın af yetkisiyle tahliye edildi.
2015 yılında tutuklanan ve Antep H Tipi Kapalı Cezaevinde tutulan mide kanseri hastası 60 yaşındaki Mehmet Elçe tahliye bekleyen hasta tutuklulardan biri.
Antep Dr. Ersin Aslan Eğitim Araştırma Hastanesi’nde 2022 “cezaevinde kalamaz” raporlarına rağmen, Adli Tıp Kurumu Elçe’nin cezaevinde kalabileceğine dair rapor düzenledi. Elçe ile benzer hastalığa sahip olan, Sivas katliamı faili Hayrettin Gül, Erdoğan tarafından 'sürekli hastalık' sebebiyle tahliye edildi.
'EŞİTLİK İLKESİ İŞLETİLMİYOR'
İnsan Hakları Derneği MYK üyesi Avukat Nuray Çevirmen, hukuksal normların uygulanması sürecinde eşitlik ilkesinin işletilmediğini vurguladı ve şunları söyledi:
“İnsan hakları derneği olarak uzun yıllardır hasta mahpuslarla ilgili faaliyetler yürütüyoruz. Bu faaliyetlerimizin içinde ağır olan hasta mahpusların amasız fakatsız tahliye edilmesi, infazının ertelenmesini talep ediyoruz iyileşinceye kadar. Ağır hasta olan ve ileri yaşta olan mahpusların mutlaka tahliye edilmesi gerektiğini söylüyoruz. Ancak ne yazık ki uygulamalarda Anayasa'nın eşitlik ilkesi çerçevesinde bütün vatandaşlar bağlamında bir eşitlik söz konusu olsa da uygulamalarda bu geçerli bir durum değil. İnfaz sistemi içerisinde de hapishanelerde de yargılama sistemi içerisinde de hukuksal bütün normların uygulanması sürecinde eşitlik ilkesinin işletilmediğini görüyoruz.”
'AYRIMCI UYGULAMALARDAN KAYNAKLI BÜYÜK ENGELLER VAR'
Avukat Çevirmen ayrımcı uygulamaların engeller oluşturduğuna da dikkat çekti:
“Bugün sol, sosyalist, Kürtlerin, siyasetçilerin belediye başkanlarının hukukçuların pek çok muhalif insanın hapishanelere koyulduğunu görüyoruz. Çünkü bir hapsetme rejimi inşa edilmiş durumda. Ağır olan hasta mahpusların tahliyelerinin önünde yasal olarak bir engel bulunmamasına rağmen ayrımcı uygulamalardan kaynaklı olarak çok büyük engeller var. Örneğin Adli Tıp Kurumu tarafından son günlerde kamuoyunda bilgisi dahilinde Cemal Tanhan Bolu’da hapishanede kalamayacak durumda olmasına rağmen ATK tarafından cezaevinde kalabilir raporu verildi. Şimdi tekrar Adli tıp kurumuna gitme süreci başlayacak eğer kısa zamanda yapılırsa raporunu bekleyeceğiz ama şu anda hapishanede kalabilecek durumda değil.”
'HASTA MAHPUSLAR AYRIMSIZ OLARAK TAHLİYE EDİLMELİ'
Çevirmen, hasta mahpusların tahliye edilmesi gerektiğini vurguladı, 2023 yılı başında revize edilen Cumhurbaşkanlığı af yetkisini düzenleyen genelgeyi hatırlattı:
“Orada ATK’nin cezaevinde kalabilir ya da kalamaz şeklinde bir yetkisi ortadan kaldırılmış oldu. Ancak yine savcılık tarafından kolluk marifetiyle bir soruşturma usulü getirildi. Bu da yine bizim hep itiraz ettiğimiz 2013’te 16. Maddeye eklenen toplum güvenliğini tehlikeye atar veya atmaz görüş sonucunda savcının tahliye edip etmeme yetkisinin benzeri ancak bu genelge çerçevesinde mahpusların tahliye edilmelerini talep ettik. Ama o günden bugüne gördüğümüz manzara ağır olan hasta mahpusların tamamına dönük değil bu uygulamaların bir araçsallaştırılmış olan uygulamalarına tanığız. O nedenle bugün hapishanelerde binlerce mahpus var, yüzlerce de hapishanelerde yaşamını devam ettiremeyecek mahpus var, hapishanelerde yaşamını kaybediyorlar. O nedenle biz bütün bu infaz sistemi içerisinde hiç kimseye ayrımcı uygulamalar olmadan eşitlik ilkesi çerçevesinde muamele görmelerini talep ediyoruz. Bu da en doğal haklarıdır. O nedenle ağır olan hasta mahpusların ayrımsız olarak tahliye edilmelerini talep ediyoruz.”
ERDOĞAN KİMLERİ AFFETTİ?
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bugüne kadar yetkisini kullanarak affettiği hükümlüler şöyle:
1-Mustafa Akcanlı (53) Resmi belgede sahtecilik ve dolandırıcılık suçundan 13 yıl hapis cezası ile yargılanıyordu. 2015 yılında Erdoğan’ın affettiği ilk mahkum olan Akcanlı, sürekli hastalık sebebiyle tahliye edildi.
2-Mustafa Kahraman (45) kasten öldürme suçundan 15 yıl ağır hapis, ruhsatsız silah kullanmaktan 10 ay hapis cezası verildi. 2012 yılında Bakırköy 9. Asliye Ceza Mahkemesince kamu görevlisini kasten yaralama suçundan 9 ay hapis cezası verildi. 45 yaşındaki Mustafa Karaman’ın kalan cezası 2019 yılında ‘sürekli hastalık, sakatlık ve kocama hali’ raporuyla kaldırıldı.
3-Uğur Fidancı (43) Kasten öldürme suçundan müebbet hapis cezası aldı. Ardından şartla tahliye edildi. Kamu görevlisine hakaret ve kasten yaralama suçlarından 2010'da 11 ay 20 gün ve 5 ay hapis cezası aldı. Adli Tıp Kurumu 43 yaşındaki Uğur Fidancı için ‘sürekli hastalık hali kapsamında bulunduğunu’ belirtilen raporu onayladı. 2019 yılında cezası affedildi.
4- İsmail İpek (47) Nitelikli yağma, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, kamu görevlisine direnme, tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması ve ruhsatsız silah taşıma suçlarından mahkum oldu. 2018 yılında bu cezaları kesinleşerek 42 yıl 18 ay hapis cezasına çarptırıldı. İsmail İpek’in de kalan cezası Adli Tıp Kurumu’nun ‘sürekli hastalık, sakatlık ve kocama hali’ raporu üzerine 2019 yılında kaldırıldı.
5-Hasan Şen (54) Uyuşturucu madde ticareti yapmak için uyuşturucu bulundurmak", silahla tehdit" suçlarından üç ayrı mahkemece toplam 24 yıl 7 ay hapis cezasına çarptırılan Hasan Şen 2022 yılında affedildi.”
6-Bilal Konakcı (45) 2016 yılında “FETÖ soruşturması” kapsamında tutuklanan Konakcı’nın cezası "sürekli hastalık ve sakatlık" gerekçesiyle 2022 yılında affedildi.
7- Çetin Saner (84) 28 Şubat Davası kapsamında müebbet hapis cezasına çarptırılan eski Korgeneral Saner, "kocama hali" sebebiyle 2023 yılında affedildi.
8-Mehmet Emin Alpsoy (76) - Hizbullah Davası kapsamında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası Alpsoy'un "kocama hali" nedeniyle 2023 yılında kaldırıldı.
9-Nihat İliman, kasten öldürme suçundan cezaevinde bulunan İliman "sakatlık hali" sebebiyle 2023 yılında cezası affedildi.
10-Sedat Çelik, uyuşturucu ticareti nedeniyle cezavinde bulunan Çelik'in cezası sakatlık hali nedeniyle 2023 yılında kaldırdı.
11-Hayrettin Gül (75), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 6 Eylül 2023 Tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan kararına göre Sivas Katliamı hükümlüsü Gül, "hastalık" gerekçesiyle 2023 yılında affedildi.
12-Ahmet Turan Kılıç (86) Sivas Katliamı davasının ağırlaştırılmış müebbet hapis hükümlüsü Kılıç “sürekli hastalık” sebebiyle 2023 yılında affedildi.
13- İlhan Kılıç (86)-28 Şubat Davası kapsamında müebbet hapis cezasına çarptırılan Kılıç’ın cezası "kocama hali” nedeniyle 2023 yılında affedildi.
14- Kenan Deniz (74) 28 Şubat Davası kapsamında müebbet hapis cezasına çarptırılan Kenan Deniz'in cezaları, "kocama hali" nedeniyle 2023 yılında affedildi.
15- Osman Kartal (46) çeşitli suçlardan toplam 9 yıl 46 ay 24 gün hapis cezası alan Kartal'ın cezası ise "sürekli sakatlık hali" sebebiyle 2023 yılında kaldırıldı.
