Hakkâri Şemdinli’nin eski şehir merkezi olan ve Şemdinli merkeze 20 km mesafedeki Nehri (Bağlar) köyü de, tarihi yapıları, dini mekânları, doğal güzellikleri ve dinlenme tesisleriyle sahip olduğu potansiyelle bölgenin en gözde ziyaret alanlarının başında geliyor.
1900 yıllara kadar köyde hüküm süren Nehri Seyyid ailesinden kalma 3 önemli tarihi yapının yanı sıra ailenin önemli şahsiyetlerin Seyit Abdullah ve Seyit Taha’nın türbeleri de bulunuyor. Köyün ünlü Şeyhi, Ubeydullah Nehri’nin oğlu Şeyh Mehmet Sıddık tarafından 1900- 1910 yılları arasında tamamen kesme taşlardan yapılan iki saray (Kayme ve Kelat) ile taş köprü bölgeyi ziyaret edenler tarafından hayranlıkla izleniyor. Bu yapıların en görkemlisi olan Kayme Sarayı ile tarihi taş köprü, restore edildikleri için bugün tüm görkemleriyle ziyaretçilerini karşılıyor.
İki katlı bir yapı olan Kayme Sarayı’nın günümüzde yalnızca kuzey ve batı duvarları iyi durumda iken doğu ve güney duvarları ise kısmen ayakta kalabilmiş. Sarayın üst örtüsü ise tamamen yıkılmış. Yapının zemin ve birinci katları birbirinin aynı, ortada dikdörtgen iki salon ile dörder oda var. Sarayın cephelerinde düzgün kesme taş, içteki odaların bölme duvarlarında moloz taş kullanılmış ve işçilik dikkat çekici.
Eski ilçe merkezinin güneybatısında dere kenarında kurulan Kelat Sarayı (Konak) ise, büyük ölçüde yıkılmış, halen ayakta kalan iki kemer ve bir duvar bulunuyor. Kuzey-güney doğrultusunda, dikdörtgen planlı ve üç katlı olan yapının kesin tarihini veren kitabe veya herhangi bir yazılı belge mevcut değil. Mahalli kaynaklara göre saray, Seyit Ahmet Sıddık tarafından yaptırıldı.
Yerel rehber ve esnaf, Nehri’deki tarihi yapıları değerlendirirken asıl önemli ve görkemli yapının tarihi Kelat Sarayı olduğunu belirtip yapının onarılması durumunda Hakkâri’nin çok önemli tarihi ve turistik bir değere sahip olacağına dikkat çektiler.
Nehri köyü, turistler için bir “kültür durağı”
Yaklaşık on yıldır dağcılık sporu yapan ve yerel rehber olarak çalışan Kahraman Aytan, Hakkâri coğrafyasının doğa ve kültür turizmi açısından çok büyük bir potansiyele sahip olduğuna işaret etti. Aytan, Nehri köyünün de hem doğa hem inanç hem de tarih turizmi açısından Hakkâri’nin önemli kültür duraklarından biri olduğunu, özellikle Kelat Sarayı’nın restore edilmesi halinde durumunda ilin öneminin artacağını belirterek şunları söyledi:
“Hakkâri, eskiden beri dağcılık sporu yapanların ilgilendiği bir alan. Özellikle Cilo-Sat bölgesi, bu alanda önemli bir merkez konumunda. Ancak son yıllarda Hakkâri’ye olan ilginin arttığını görüyorum. Ortalama ayda bir iki kafileye rehberlik ediyorum. Hakkâri’ye gelen kafilelerin birinci tercihi doğal güzellikler olmasına rağmen, artık hemen hemen herkes, ildeki tarihi yerleri ve yapıları da görmek istiyor. Bu anlamda Hakkâri’deki diğer tarih yapıların yanında Nehri köyündeki tarihi yapılar büyük önem arz ediyor. Restore edilen Kayme Sarayı ve Taş Köprü, buradaki önemli yapılar. Ancak bu köyde, geçmişte oldukça görkemli bir de Kelat Sarayı vardı. Şimdi yıkıntı halinde olan bu saray, eğer onarılırsa hem Nehri köyü hem de Hakkâri, oldukça önemli yeni bir tarihi yapıya sahip olacak, dolayısıyla turizm potansiyeli artacak. Rehberlik ettiğim tüm grupları, Nehri köyüne getirmeye çalışıyorum ve gelen herkes buraya bayılıyor. Tabi bu köyün bir artısı da yemek ve dinlenme ihtiyacımızı karşılayabilme olanağına sahip olması. Umarım ileride buraya konaklama amaçlı tesislerde yapılır.”
Kelat Sarayı, restore edilmeli
Nehri köyünü düzenli aralıklarla ziyaret eden Şemdinli esnaf Eşref Aker’de köyün tarihi ve doğal güzelliklerine değinip Kelat Sarayı’nın restore edilmesi gerektiğini vurgulayarak sözleri şöyle sürdürdü:
“Şemdinli, doğal güzelliklerle dolu bir ilçe olmasına rağmen özelikle bölgede yürütülen operasyonlardan dolayı birçok alana gidemiyoruz. Bu nedenle Nehri köyü, hem ilçeye olan yakınlığı hem alabalık tesisleri hem de tarihi yapılarıyla bizim için bir can simidi gibidir. Özelikle hafta sonlarını çoğu zaman burada geçiriyoruz.
Eskiden buradaki tarihi yapıların harap halinden dolayı üzülüyordum ama Kayme Sarayı’nın restore edilmesinden memnunuz. Aslında buradaki asıl önemli yapı, Kelat Sarayı. Ancak maalesef ondan geriye neredeyse hiçbir şey kalmadı. Bu konuda da yakın zamanda bir kurtarma ve restorasyon çalışması yapılması gerekiyor.”
Otantik alabalık tesisleri
Nehri köyünün bir diğer özelliği de son 10 yıl içinde köyde hizmet veren alabalık tesislerinin varlığı. Alabalık tesislerinin kurulması, Nehri köyünün cazibesini daha da artı. Son bir buçuk yıldır süren salgın döneminde de gerekli önlemler alınan tesisler, otantik dekorasyonları, açık hava oturma alanları ve lezzetli alabalıklarıyla ziyaretçilerine hizmet veriyor.
2010’dan beri hizmet veren Nehri Şifa Alabalık tesisinin sahibi Latif Çiftçi köylerinin çok eskiden beri bölgenin önemli ziyaret ve piknik alanlarından biri olduğunu ve aile olarak yıllarca köylerine ziyaret ya da piknik için gelen binlerce insana hiçbir talepte bulunmadan köylerini açtıklarını söyleyerek şöyle konuştu.
“Kendimi bildim bileli köyümüz, hep ziyaretçiler ve pikniğe gelen ailelerle dolup taşıyordu. Eskiden gelen ziyaretçiler, çoğu zaman çöplerini ortada bıraksalar da bağ-bahçelerimize zarar verseler de hiçbir kısıtlama yapmadık. Köyümüz su kaynakları açısından zengin olduğu için yaklaşık 10 yıl önce bir akrabamla beraber balık tesisi açmaya karar verdik. Daha sonra tesisimizi büyütüp iki ayrı tesis yaptık. Bugüne kadar tesislerimizi geliştirerek ziyaretçilere hizmet veriyoruz. İlgiden oldukça memnunuz ve ziyaretçilerin de bizden memnun olduklarını düşünüyoruz. Elimizden geldiği kadar doğal ve otantik bir ortam oluşturmaya gayret ediyoruz. Köyümüze ziyarete gelenlerin bir kısmı bizim tesisimizden yararlanırken, kimileri de istedikleri gibi uygun alanlarında piknik yapabiliyorlar.”
Turizmi potansiyeli arttırılmalı…
Şemdinli’de Esnaflık yapan köy sakinlerinden M. Şerif Çiftçi, köylerini yıllardır il dışından ve içinden gelen binlerce ziyaretçiyle paylaştıklarını, bundan rahatsız olmadıklarını söyledi. Çiftçi, Şemdinli’nin turizm potansiyelinin arttırılması için yapılması gerekenler konusunda şöyle konuştu:
“Biz, halkımızın, milletimizin geleneğinden gelen misafirperverlik kavramına bağlıyız. Bundan kaynaklı köyümüzde türbe ziyaretleri ya da ailesi ile beraber doğadan, tabiattan, temiz havadan faydalanmaya gelen her insana kapımız açık. Elimizden gelen hizmeti yapmaya hazırız. Nehri köyü, ilçe merkezine yakın olması ve tabiat güzelliği ile ilgi çekiyor. Aslında üç sınır kapısına sahip ilimiz, sınır kapılarının açılması ve gerekli yatırımların yapılmasıyla bir turizm merkezine dönüştürülebilir. Özelikle Derecik ve Çukurca sınır kapılarının açılması durumunda, Irak’taki sıcak ikliminden bunalan halk, serin ve doğa güzelliği olan Nehri köyüne ve diğer serin alanlara akın ederler.”
