İran ve Federe Kürdistan Bölgesi sınırında bulunan Colemêrg, 2024 yılında en çok hak ihlalinin yaşandığı kentlerden oldu. Valiliğin sık sık "hayat var" propagandasının aksine, kentte ihlal edilmeyen hak kalmadı. Gözaltı, tutuklama, polis ve asker şiddeti, sınırda yurttaşlara dönük saldırılar, askeri operasyonlar, "özel güvenlik bölgesi" adı altında yıl boyu süren yasaklar, kayyımlar, taşımalı seçmenler, gazetecilere dönük ihlaller yıl boyu gündemdeydi.
YÜZLERCE ASKERİ OPERASYON
Kent merkezi ve bağlı ilçelerinde onlarca bölge ve köyde yıl boyunca geniş çaplı askeri operasyonlar gerçekleştirildi. Askeri operasyon bölgeleri sık sık "özel güvenlik bölgesi" adı altına yasaklandı.
Askeri operasyon düzenlenen bazı köy, bölge ve yaylalar şöyle: Bilindbasan, Soryan, Dileze, Birdik, Avyan, Golegirî, Rezûk, Pagê, Kuçe, Kêlban, Yekmala Jor, Yekmala Jêr, Kaportê, Çardiwar, Memkawa, Mûşan, Nêbari, Bajêrge (Esendere-belde), Kelê, Xurekana Seyîda ve Xurekana Temo, Tilorana Jêr, Tilorana Jor, Basan, Morê, Şahê, Pagenkê, Şîşemzîn, Sorê, Zêvkan, Xirvate, Dirişkê, Qesran, Êlê, Hisark, Kavle, Zîzan, Herînk, Oremar, Şitazin, Doskî, Orşê, Wargenima, Tûyê, Sipîndarok, Meleyan, Bêtkar, Garê, Dêmanê, Gêman, Marunîs, Kûtos, Anîtos, Qeval, Harê, Gûzereş ve Tiyarê Vadisi, Navberojan, Îsyan, Şapatan, Dûvê, Meydan Belek, Zeynebê ve Dolan vadileri, Navşîyan, Morê Dağı, Sorê, Şîşol, Davana Sorê Kirmik, Şermerzan, Kanîdirêj, Astenga Reş, Meydanok, Kaniya Barkirî, Çil Kaniya, Sipêrêz ve Mêranava.
EV BASKINLARI VE ŞİDDET
Ev baskınları ve baskınlarda yaşanan şiddet aralıksız bir şekilde devam etti. Colemêrg merkeze bağlı Aşağı Bağlar mahallesi yıl başında polisler tarafından abluka alındı. Mahallede birçok evin kapı ve pencereleri kırıldı.
Gever (Yüksekova) ilçesine bağlı Yeni Mahalle'de 10 Ocak'ta Kurt ailesinin yaşadığı eve polisler tarafından baskın düzenlendi. Özel hareket polisleri, "arama izni" soran aile fertlerini darp etti. Polisler, baskın sırasında etrafa ateş de açtı. Baskında İdris Kurt ve Sıttar Kurt gözaltına alındı. Aile fertleri, şiddet sonrası akan kanın polisler tarafından temizlenmeye çalışıldığını ve bazı kovanların toplandığını aktardı.
Rûbarok (Derecik) ilçesine bağlı olan Dûvê (Düve) köyünün girişine askerler tarafından 27 Şubat’ta X-ray cihazı konuldu. Yurttaşlar, askerler tarafından arandıktan sonra köylerine giriş yapabiliyor.
Colemêrg’de merkezde 25 Mart'ta oynanan Hakkari Zapspor ile Mazıdağı Spor maçında olay çıktı. Küçük kızı ile maç izlemeye giden Yalçın Kaval yaşanan arbede arasında kaldı. Olay sonrası evine giden Kaval, futbol müsabakasındaki olaylar gerekçe gösterilerek iftar sonrası evine giden polisler tarafından gözaltına alındı. Kaval, emniyette şiddete maruz kaldı.
Rûbarok’ta 2 Kasım'da askeriye ve kaymakamlık personelleri arasında yapılan maçta tartışma yaşandı. Askerler, kaymakamlık personellerine küfür ve hakaretlerde bulundu. Bazı kişiler askerler tarafından darp edildi. Askerlere tepki gösteren bazı seyirciler de darp edildi.
İRADE GASPI
AKP, Colemêrg merkez ve bağlı ilçelerine 31 Mart yerel seçimleri öncesi 10 bini aşkın asker ve polis taşıdı. AKP, taşımalı seçmenlerle Şemzînan, Çelê, Gever’in Bajêrge (Esendere) ve Xirvate (Büyükçiftlik) belde belediyelerini gasp etti.
DEM Parti, Colemêrg merkezde taşımalı seçmenlere rağmen seçimleri kazandı. Ancak 3 Haziran'da belediyeye kayyım atandı. Belediye Eşbaşkanı Sıddık Akış ise tutuklandı. Akış, 5 Haziran'da yargılandığı Hakkari 1'nci Ağır Ceza Mahkemesi'nde 19 yıl 6 ay cezaya çarptırıldı.
Colemêrg başta olmak üzere Kürdistan ve Türkiye'nin birçok kentinde günlerce kayyım kararına karşı protesto eylemleri düzenlendi. İrade gaspına karşı direniş 3 ay boyunca devam etti. Yine Wan'dan Colemêrg'e 7 gün süren "İradeye Saygı' yürüyüşü gerçekleştirildi.
AKP’LİLER HALKA ATEŞ AÇTI
Wan Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanlığına seçilen Abdullah Zeydan’a mazbata verilmemesi üzerine 2 Nisan'da Colemêrg merkez ve Gever'de protesto edildi. AKP İl Başkanı Zeydin Kaya'nın ofisini koruyan kişiler, protestoculara ateş açtı.
Zeydan’a mazbata verilmesi kararı üzerine kent merkezinde yapılan kutlamalar sırasında da bir polis aracı, kutlamaya katılan bir gence çarptı. Gever’de yapılan zafer kutlamalarına araçlarıyla katılanlara para cezası kesildi.
CİSİM PATLAMASI
Şemzînan’a bağlı Şapatan köyünde 14 Nisan'da özel harekat polisleri, kimlik kontrolü sırasında bir minibüsü durdurdu. Aramaya tepki gösteren yurttaşlar tehdit edildi. Polisler “Sizi tararız, sizi öldüreceğiz” tehdidinde bulundu.
Gever kırsalındaki Veregoz bölgesinde 24 Temmuz'da hayvanlarını otlatan çoban Bedrettin Düzen, bir cismin patlaması sonucu yaşamını yitirdi.
ŞARKI VE HALAY TUTUKLAMASI
Colemêrg merkezde 29 Temmuz'da birçok düğüne, “siyasi şarkı söyleniyor" gerekçesiyle baskın düzenlendi. Yerel sanatçılar ve düğün sahipleri “örgüt propagandası yapmak" iddiasıyla gözaltına alındı. Düğün çekimi yapan kameramanlar ifadeye çağırıldı. 7 kişiden düğün sahibi K.D ve çekim yapan kameramanlar ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. 4 müzisyen ise tutuklandı. Müzisyenler Naci Tekçe (Özgün Tekçe), Ali Tekin, İlhan Akdoğan ve Bedirhan Uçar, ilk duruşmada 1 yıl 3’er ay hapis cezası verilerek tahliye edildi.
UZMAN ÇAVUŞ TACİZLERİ
Valiliğin Çelê ilçesinde düzenlediği "Çukurca Foto Safari ve Doğa Sporları Festivali"nin son gününde düzenlenen konserde, iki çocuk uzman çavuşlar tarafından tacize maruz kaldı. Konsere katılan gençler, uzman çavuşlara müdahale etti. 5 uzman çavuştan 2’si şikayet üzerine gözaltına alındı. Uzman çavuşların emniyet ifadelerinin ardından serbest bırakıldı.
Gever’de Pîzok TOKİ konutlarında A-05 blokta oturan yurttaşlar, aynı binada yaşayan özel harekatçıların yüksek sesle müzik dinlemelerine karşı toplandı. Bir polis, belindeki silaha elini atarak, bina sakinlerini “Siz kim oluyorsunuz da benden rahatsız oluyorsunuz. Bu binadan çıkmayıp sizin zulmünüz olacağım” tehdidinde bulundu.
Colemêrg merkezde bir uzman çavuş, genç bir kadını sanal medya üzerinden taciz etti. Ailenin şikayetine rağmen uzman çavuş hakkında işlem yapılmadı. Aile bireyleri, tacizini sürdüren uzman çavuşu darp etti. Olay sonrası genç kadının babası ve yakınları gözaltına alındı.
GENÇLER ALIKONULDU
Gever’de 31 Temmuz'da birçok mahalleyi abluka altında alan polisler, Kışla mahallesinde U.Ş., R.T., C.Ö., A.Y., B.C., D.D., A.B. ve M.S. adlı gençleri kimlik kontrolünün ardından gözaltına aldı. Emniyete başvuran aile ve avukatlara, “Çocuklarınız burada değil, birimlerimiz tarafından gözaltına alınan ve şube birimlerimize gözaltı konusunda getirilen hiçbir yurttaş bulunmamakta” yanıtı verildi. Polisler, gençleri saat 03.30 sıralarında ilçeye kilometrelerce uzaklıkta bulunan farklı noktalara bıraktı. Gençler, gözaltında darp edilirken, gençlerden R.T.’nin kulak zarı zarar gördü. Gençlerden U.Ş., B.C. ve A.Y.’nin elbiselerinin darp sırasında kana bulaştığı ve bu nedenle üzerlerindeki elbiseler çıkarılarak farklı noktalara bırakıldı.
HER YERE KAMERA VE MOBESE
Colemêrg kırsalında yaylalara da kameralar yerleştirildi. Berçelan Yaylası başta olmak üzere birçok yayla ve bölgeye yıl içerisinde mobese kameraları ile fotokapanlar yerleştirildi. Yayla sakinleri ve koçerler, yaşananlara tepki gösterdi.
Colemêrg’in Bayê köyünde 14 Eylül'de askeri karakoldan, sivil yerleşim ve kayak merkezinin bulunduğu Merga Bûtan alanına top atışları yapıldı.
2 Kasım'da kendilerine yol vermeyen sivil polis aracını solladığı gerekçesiyle bir taksi polislerce durduruldu. Depin Polis Kontrol noktasında durdurulan Fatih Ağacanoğlu şoförlüğündeki taksi ve içerisinde bulunan Azat Kaya, Şevket Kaya ve Hamdullah Kaya isimli gençler, hakaret ve şiddete maruz kaldı. Darp edilen gençlerden Azat Kaya’nın burnu iki yerden kırıldı.
VEDAŞ ZULMÜ
Vangölü Elektrik Dağıtım A.Ş. (VEDAŞ), 2 Ekim'de Gever’e bağlı Orman Mahallesi'nde sabahın erken saatlerinde "kaçak elektrik" denetimine başladı. Polisler de zırhlı araçlarla şirket ekipleriyle birlikte mahalleye geldi. Mahalle sakinleri, duruma tepki gösterdi. Mahallelinin tepkisi üzerine polisler havaya ateş açtı. Polisler, mahalleliye karşı ayrıca gaz bombası ve plastik mermi kullandı.
GAZETECİLERE BASKI VE TEHDİT
Yıl boyunca kentteki gazetecilere dönük saldırılar da devam etti. AKP İl Başkanı Zeydin Kaya ile korumaları, kayyım protestoları sırasında gazeteci Serkan Kaya'yı hedef aldı. Gazeteci Kaya, saldırıdan kıl payı kurtuldu.
Gever’de 7 Eylül'da polisler, haber takibi yapan Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Mazlum Engindeniz'i tehdit etti. Güvenlik korucusu olduğu öne sürülen bir kadın, Engindeniz’e saldırdı.
JINNEWS muhabiri Rabia Önver, fuhuş ve uyuşturucu çetesine dair yaptığı haberler üzerine hedef alındı. 20 Eylül'de evine baskın yapılırken, Rabia Önver'in dijital materyallerine el koyma kararı çıkarıldı.
