Sadece bir köyde 40 kadın kolber var
Mohsen Mohammadi imzası ile gazetede yayımlanan rapora göre, sadece Meriwan’ın bir köyünde yaklaşık 40 kadın kolber bulunuyor. Kadın Kolberler de erkekler gibi 10 saatlik yolu sırtlarında yüklerle aşıyor.
Haberde kadın kolberlerden Arasteh’in hikayesine yer veriliyor. Henüz 40 yaşına basmayan Araşeh dört yıldır eşiyle birlikte Kolberlik yapıyor.
Haftada iki kez sınırları aşarak Kolberlik yapan Arasteh, artık yük taşıyacak ne ruh ne de gücü kaldığını, sırt ve ayak ağrısı çektiğini söylüyor.
İki gecelik yemek için dağları aşıyorlar
Bir gecelik kolberlikle 200 bin Tümen kazandığını, bunun 60 bin Tümenini de malzeme taşıyan araçlara kira parası verdiklerini anlatan Arasteh, bununla da evine sadece iki günlük ekmek, yumurta ve biraz da meyve satın alabildiğini belirtiyor.
Mariwan sınırına yakın bölgelerde yaşayan kadın kolberler, karda ve fırtınada 10 saat boyunca, korku ve tehlike içerisinde, 20 hatta 30 kiloyu bulan yükleri sırtlayarak yolları arşınlıyor.
Arasteh, kendisi gibi köyde 40 kadın kolberin daha bulunduğunu ifade ederek, “Sizce ölüm bu yaşamdan daha onurlu değil mi?” diye soruyor.
Kürt kadın kolberler / Foto: İtimad
Ayrımcılığa maruz kalıyorlar
Kadın kolberlerin bazıları, yük sahiplerinin erkeklerle kadınlar arasında ayrımcılık yaptığını, kadınlara daha hafif yük ve erkeklerin üçte biri kadar para verdiğini söylüyor.
Bazı kolber kadınların bu işin dışında herhangi bir geliri yok, zira hayatını kaybeden veya bu işi yaparken bedeninin herhangi bir parçasını kaybeden eşlerinin işlerini devralmış durumdalar.
Bozhane de bu kadınlardan biri. Eşi, 5 yıl önce kışın kavurucu soğuğunda bir gece yarısı kolberlikten dönerken bir dağın tepesinden düşmüş ve omuzlarından sakatlanmış. Henüz 30 yaşına bile gelmeyen Bozhane, ailesini geçindirmek için bu işe devam etmek zorunda kalmış.
Eşi şimdi evin bir köşesinde yatıyor. Ne sigortası ve ne de devlet yardımı. İlaç, tedavi ve diğer masrafları da Bozhane’nin omuzlarına yüklenmiş. Bu nedenle haftada üç gün Kolberlik yapıyor.
Kürt kadın kolberler / Foto: İtimad
Sayıları gittikçe artıyor
Gazetenin haberinde Rojhılat’taki kadın kolberlerin sayılarına ilişkin herhangi bir veriye yer verilmiyor. Ancak Sine, Kirmaşan ve Urmiye kentlerinde kadın kolber sayısının gün geçtikçe arttığına vurgu yapılıyor. Üstelik Kolberlik yapanlar sadece kırsal köylerde yaşayan kadınlar da değil, aralarında öğrenci kızlar da olduğuna değiniliyor.
Haberde, Rojhılat’ta 80 ile 170 kadar kolber olduğuna dikkat çekiliyor. Ayrıca Tahran hükumetinin kolberlerin sayısı hakkındaki resmi rakamları açıklamaktan kaçındığı hatırlatılıyor.
İşsizlik oranı İran'da oldukça yüksek; Özellikle Kürdistan'da bu oran İran ortalamasının iki katı.
İran İçişleri Bakanlığı, geçtiğimiz yıllarda kolberlerin faaliyetlerini organize etmek üç yıllık bir plan hazırladı. Plan dahilinde sınır bölgelerinde merkezi pazarlarının oluşturulması öngörülüyordu. Ancak bu plan değişik nedenlerle hayata geçirilemedi.
Gazetenin haberine göre, sosyal, kültürel, politik ve ekonomik yetersizlikleri ortadan kaldırmak için etkili ve önemli bir adım atılamadı.
Kürt kadın kolberler / Foto: İtimad
Dilşad’ın hikayesi
Gazetede, sınır köylerinden birinde Kolberlik yapan Dilşad isimli kadının hikayesi şu şekilde anlatılıyor:
“Dilşad isimli kolber, eşini kaybettikten sonra 7 çocuğuna bakmak zorunda olan bir kadın. İki yıl önce eşine araba çarptı, şoför kaçtı. Dilşad’ın ise herhangi uzmanlık alanı yoktu, meslek bilmiyordu. Bu nedenle Kolberlik yapmaya başladı.
İlk defasında omzuna 40 kilo yük aldı, yükü neredeyse kendi ağırlığına eşitti. İlk geceler çok zordu. Bir yanda sert bir soğuk ve diğer yanda da ihbar edilme veya askerler tarafından vurulma korkusu. Tutuklanırsa veya zarar görürse çocukları ne yapardı? Karınlarını kim doyuracaktı?
Bir gece bunları düşünerek sırtında yük ile yürürken yere düştü. Yükü kayaya çarpmasın ve zarar görmesin diye kendini korudu. Ancak dirseğinin kırılma sesini açıkça duydu ve tüm varlığını saran korkunç bir acı hissetti. Ama yine de hiçbir şey söylemedi, tekrar yürümeye başladı.
Sabah eve geldiğinde sol dirseğinin morardığını gördü. Kliniğe gitmek istedi ama yapamadı. Çocuklarına kahvaltı yaptı, o esnada düşüp bayıldı.
Bir hafta sonra tekrar kolberliğe gitti. Çünkü gitmezse bu kadar çocuğu besleyemezdi. Sonra böyle devam etti ve kırık dirsek kemiği büküldü, çarpık kaldı.
Kürt kadın kolberler / Foto: İtimad
Kadınlar neden bu acıdan kurtarılamıyor?
Gazete, “Neden bugüne kadar kolberliği ortadan kaldırmak ve insanları, özellikle de kadınları bu acıdan kurtulmak için köklü bir çözüm tasarlanıp uygulanmadı?” diye soruyor.
Hemen hemen tüm yetkililer, insanların evlerine bir parça ekmek götürebilmek için hayatlarını tehlikeye atarak bu işi kabul etmek zorunda olduğunu kabul etse de, hiç kimse çözüme odaklanmıyor.
İmam Humeyni İcra Dairesi'nin alt birimlerinden biri olan Barakat Vakfı verilerine göre, Kürdistan'ın üç kenti, Sine, Kirmaşan ve Urmiye’de 330 kadın kolber için bu işi bırakmaları için istihdam yaratıldığını duyurdu. Vakıf ayrıca kolberler için 11 bin yeni iş imkanı yaratılacağını kaydetti.
Daha önce de kadın kolberlerin haberi yapıldı
İtimad gazetesinin bu haberi, kadın kolberler hakkında İran basınında yer alan ilk haber değil.
Geçtiğimiz hafta da İran resmi işçi medyası İlna da da Kürdistan dağlarındaki kadın kolberler hakkında bir haber hazırladı.
Haberde, Sine’nin Sewlawa, Bane, Karyaran ilçelerindeki yedi köyde, Kirmaşan’ın Selawi Bawecani, pawe, Ciwanro ve Rwanser ilçelerindeki köylerde yaşayan 110 kadın kolberden bahsedildi.
Bu haberler, İran medyasında geniş yankı uyandırdı.
Kürt kadın kolberler / Foto: İtimad
Kolberlik
İşsizliğin had safhada olduğu Rojhılat’da yüz bine yakın kişi geçimini sağlamak için için sınır ticareti olarak bilinen Kolberliği yapıyor.
Yük taşıyıcı olarak adlandırılan “Kolberler”, 80 - 120 kilo ağırlığındaki yükleri, tehlikeli yollardan geçerek Kürdistan Bölgesi ile Rojhılat sınırları arasında taşıyor.
Bu tehlikeli işi yapan Kürtler, sık sık İran devlet güçlerinin saldırılarına maruz kalıyor.