Dün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda İçişleri Bakanlığı 2023 yılı bütçesinin görüşmelerinin ilk konuşmasına HDP'ye yönelik hakaret içeren sıfatlarla başlayan Bakan Soylu, tartışmanın devamında HDP'ye, cezaevindeki Selahattin Demirtaş'a HDP milletvekillerine yönelik hakaretamiz ifadelerle başlayınca, Komisyon toplantısında gün boyu gerilim eksik olmadı.
Süleyman Soylu'nun, İstiklal Caddesi saldırısından yola çıkarak HDP'ye yönelttiği suçlama ve hakaretamiz sözlere HDP milletvekili Sait Dede itiraz edince karşılıklı atışmalar başladı.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Teşekkürler Sayın Başkan. Eylem ve işlemlerinde hukukun değil, keyfîliğin egemen olduğu bir Bakanlığın bütçesini görüşmek üzere bir araya geldik.
İçişleri Bakanlığının keyfî, kanunsuz, polis devleti uygulamaları hukuk devleti ilkesini ortadan kaldırmış durumdadır. Bir parti üyesi gibi davranan, iktidar partisinin il ve ilçe başkanları gibi, parti üyeleri gibi hareket eden mülki idari amirler ve güvenlik güçleri Türkiye'nin bir hukuk devleti olduğu söylemini sürekli çürütmektedir. Bakanlık uygulamaları da Türkiye'nin evrensel hukuk kurallarına, Anayasa'ya, yasalara uymadığını net olarak gösteriyor. İktidarın ideolojik yaklaşımıyla yönetilen, yasaların açıkça askıya alındığı bir durumu yaşamaktayız.
Şimdi, burada İçişleri Bakanlığının yaptığı hukuksuzlukları saymakla elbette bitiremeyeceğiz. Dünyanın herhangi bir ülkesinde bu tarz uygulamaların onda 1'iyle karşılaşılsa, emin olun, o bakan o koltukta iki dakika durmazdı. Açıkça yurttaşların, yaşam hakları başta olmak üzere, sosyal, siyasal, ekonomik tüm haklar Bakanlık uygulamalarıyla ihlal...
MUSTAFA BAKİ ERSOY (Kayseri) - Say, say!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Anlatacağım.
MUSTAFA BAKİ ERSOY (Kayseri) - Say bakayım!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Anlatıyorum.
MUSTAFA BAKİ ERSOY (Kayseri) - Say, devam et!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Sayın Başkan...
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, müdahale etmeyelim.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Durdurur musunuz Sayın Başkan?
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Tamam, buyurun, uyardım, devam edin.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Gerek uluslararası sözleşmelere göre gerek hiç mevzuatımıza göre herkes tepkisini kişisel ya da toplum içinde barışçıl gösterilerle ortaya koyma hakkına sahiptir. Buna eminim kimsenin itirazı yoktur. Bu hak anayasal olarak güvence altına alınmıştır. Bakanlığın da bundan haberi mutlaka vardır. Bakanlığa bağlı merkez ve taşra birimleri eliyle yasaklamalar ve kolluk şiddeti ise kural hâline gelmiştir. Açıkça anayasal haklar valilik kararlarıyla askıya alınmaktadır. Valiliklerin yaptığı eylem, etkinlik yasakları bu hukuk tanımazlığı çok net olarak göstermektedir
Bakın seçim bölgem Hakkâri ilinde ve Van ilinde 2016 yılından beri eylem ve etkinlik yasağı bulunmaktadır; tabii, bu yasaklar da AKP için geçerli değil. Hakkâri coğrafyasının yüzde 80'sini böyle keyfî olarak yasaklanmış durumda. Hukuk yok, hak arama yolları kapalı. Sonra efendim "Huzur var!" sonra "Refah var!" Tüm hak ihlallerinden... Daha olay yeri incelemesi başlamadan valilik açıklamalarıyla deliller karartılmakta, yargıya müdahale edilmekte.
Yine, tüm demokratik tepkiler polis şiddetiyle bastırılmaya çalışılarak bir korku iklimi yaratılmak istenmekte. Sadece 2021 yılında tespit edildiği kadarıyla kolluk güçlerinin yargısız infazı, "Dur!" ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 16 kişi yaşamını yitirmiş, 27 kişi de yaralanmıştı. 2021 yılında -sivil insanlar- yine 12'si çocuk olmak üzere 531 kişi gözaltında, 25'i çocuk olmak üzere 704 kişi de gözaltı yerleri dışında kolluk tarafından işkence ve kötü muameleye uğradığını belirtmiş. Bitmiyor, saymakla bitmiyor!
Sadece 1 Ocak 2022-30 Eylül 2022 tarihleri arasında en az 144 basın açıklaması, protestoya müdahale edilmiş ve bu müdahalelerde en az 2.335 kişi gözaltına alınmıştır. Basına yansıdığı kadarıyla gözaltına alınanların çoğu darbedilerek alınmış, kimi zaman ters kelepçe işkencesine maruz kalmış, kimi zaman da ağır yaralanmıştır.
Bakın, yine, partimize yönelik olarak 2015 yılından 17 Ekim 2022 tarihine kadar HDP il, ilçe binaları, stant, miting, eylem, etkinlik ve ögelerine en az 338 fiziki saldırı gerçekleşmiştir, bunlar sadece fiziki saldırılar.
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - İftira ediyorsunuz!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Bu saldırıların bir kısmı yaralanmayla bir kısmı ölümle sonuçlanmıştır. Bakın -bu anlayışınız sayesinde, bu yaklaşım sayesinde- bu fotoğrafı size gösteriyorum, bu bir milletvekili, sadece basın açıklaması yaparken kolluk kuvvetleri tarafından üç yerinden...
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - İftira atıyorsun, siz bastınız ayağına!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Hastane raporlarına bakın. "Hukuk devleti." diyorsunuz, "Demokrasi" diyorsunuz, sizin döneminizde...
ÜMİT YILMAZ (Düzce) - Yalan söyleme!
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - Siz kırdınız, siz!
OYA ERSOY (İstanbul) - Öyle diyemezsin, bacaklarını...
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, karşılıklı...
SAİT DEDE (Hakkâri) - Sizin döneminizde 17 sivil Hakkâri'de katledildi, taziyelerine...
MUSTAFA BAKİ ERSOY (Kayseri) - Terörist onlar!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Dede, karşılıklı yapmayalım, Komisyona hitap edin.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Karşılıklı değil, Sayın Bakan hakaret ediyor.
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - Siz bastınız ayağına!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Bakanım, daha sonra cevap verirsiniz.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Sayın Başkan...
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Buyurun, devam edin Sayın Dede.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Bakın, Sayın Bakana cevap vermiyorum. Buradaki milletvekillerine söylüyorum: Habip Eksik sizinle aynı sıralarda oturuyor.
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Dede, süreniz bitti, toparlar mısınız lütfen.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Bir milletvekili, üç yerden ayağını nasıl kırabilir ya? Böyle bir mantık olabilir mi? Bu hatip böyle bir açıklama yapıyor. Hastane raporlarına bakın.
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - Siz kırdınız ayağını! Siz bastınız ayağına!
RIDVAN TURAN (Mersin) - Sayın Bakan...
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - İndir elini! Otur yerine!
MUSTAFA BAKİ ERSOY (Kayseri) - Otur yerine!
(Gürültüler)
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet, arkadaşlar, sakin... Yerimize oturalım.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Bakan hakaret ediyor! Böyle bir şey var mı?
RIDVAN TURAN (Mersin) - Sayın Bakan, sen...
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - O elini indir! Otur yerine!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, sakin olun, yerimize oturalım.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Hakaret ediyor ya Sayın Bakan!
MUSTAFA BAKİ ERSOY (Kayseri) - Terörle mesafe koyun aranıza!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Bağırmayın.
ÜMİT YILMAZ (Düzce) - Siz terörle...
OYA ERSOY (İstanbul) - Sen kimsin, sen!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Bağırmayın!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet, arkadaşlar...
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, uyarın! Böyle bir şey var mı?
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Uyarıyorum, ne yapayım?
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Bakan, hakaret ediyor ama. Adil olun!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Tamam, uyarıyorum. Herkesi uyarıyorum ben.
RIDVAN TURAN (Mersin) - Sayın Bakan...
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - Oturun yerinize, indir o elini!
Otur yerine terörist!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Yerimize oturalım arkadaşlar.
ZEYNEL ÖZEN (İstanbul) - Böyle Bakan olur mu!
İÇİŞLERİ BAKANI SÜLEYMAN SOYLU - Askeri suçlamayın! Polisi suçlamayın!
MURAT SARISAÇ (Van) - Biz seni suçluyoruz, seni!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Dede, sözünüzü tamamladınız.
ZEYNEL ÖZEN (İstanbul) - Nereye tamamladı!
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Bakan saldırdı son bir dakika.
(Gürültüler)
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet, arkadaşlar, sakin lütfen.
Söz sırası...
(Gürültüler)
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, yerimize oturalım.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Hakaret ediyor burada ya!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Müsaade edin, yerinize oturun.
OYA ERSOY (İstanbul) - Böyle hakaret edemez ki!
MURAT SARISAÇ (Van) - Hepsi sizin mafya anlayışınızdan dolayı!
(Gürültüler)
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Bu şekilde olmaz, bu şekilde sürdüremeyiz!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Sayın Başkan, süremi...
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Tamam, oturun yerinize.
Buyurun.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Bu nedir ya! Hakaret ediyor Bakan ya! Hakaret edemez Sayın Başkan!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Ben buradan duymuyorum, Sayın Bakanı ben duymuyorum. Mikrofonu kapalı, daha sonra şeylere bakarız.
ZEYNEL ÖZEN (İstanbul) - Böyle Bakan olur mu ya!
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Hakaret ediyor, uyarın Sayın Başkan!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Sayın Paylan, niye bağırıyorsunuz! Başkanlık Divanına bağıramazsın!
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Adil olun, adil olun! Hakaret ediyor Sayın Bakan!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Bağırmayın bana! Bana bağırmayın!
SALİH CORA (Trabzon) - Çok ayıp yaptığınız.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Sayın Başkan, müdahale edin!
KEMAL BÜLBÜL (Antalya) - Sen niye bağırıyorsun!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Ben toplantıyı yönetiyorum!
KEMAL BÜLBÜL (Antalya) - Öyle toplantı yönetilmez! Adil ol! Adil ol!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Ben adil oluyorum, merak etmeyin. Böyle dışarıdan gelip de beni yargılamayın, ben on iki yıldır bu Komisyonun üyesiyim.
KEMAL BÜLBÜL (Antalya) - Ne dışarıdan gelmesi! Ben burada vekilim.
MUSTAFA BAKİ ERSOY (Kayseri) - Sen niye bağırıyorsun?
MURAT SARISAÇ (Van) - Sana ne oluyor!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Bana adaletten bahsetmeyin! Otur yerine!
KEMAL BÜLBÜL (Antalya) - Oturmuyorum!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Otur!
KEMAL BÜLBÜL (Antalya) - Adil ol!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Olur mu böyle! Bu şekilde toplantı olmaz!
KEMAL BÜLBÜL (Antalya) - Ya adil ol ya oradan kalk!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Biz bu şekilde toplantı yönetemeyiz! Lütfen ya! Arkadaşlar, herkes ayağa kalkar bağırırsa nasıl yöneteceğiz. Burada bir kişi nasıl yönetecek?
(Gürültüler)
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Evet, sakin lütfen arkadaşlar.
Söz sırası Adalet ve Kalkınma Partisinden Sayın Sabahat Özgürsoy Çelik'te.
Sayın Çelik, buyurun lütfen.
SABAHAT ÖZGÜRSOY ÇELİK (Hatay) - Sayın Başkanım, Değerli Bakanım...
SAİT DEDE (Hakkâri) - Sayın Başkan, sözümü bitiremedim.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Son bir dakika boyunca saldırdı Sayın Bakan! Süresini vereceksiniz!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Hayır, hayır.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Müdahale edildi Sayın Başkan.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Müdahale edildi, hakaret edildi! Bir dakika vereceksiniz!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Hayır, ben tamamını kullandırdım, kendisini de uyardım toparlaması yönünde.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sayın Başkan, hayır, bir dakika vermelisiniz, müdahale edildi.
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Hayır, tamamını kullandırdım.
Ya, bu konuda beni tanıyorsunuz yani yapmayın böyle!
HASAN ÖZGÜNEŞ (Şırnak) - O zaman biz de hiç kimseyi konuşturmayacağız!
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Hayır, bir dakika vermelisiniz! Son bir dakika saldırdı Sayın Bakan! Hatibimiz konuşamadı son bir dakika!
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Hayır, hayır, kullandı. Bir başka arkadaşa kullandırırız onu.
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Adil olun Sayın Başkan! Son bir dakika...
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Kullandı Sayın Paylan, iddialaşmayın.
SAİT DEDE (Hakkâri) - Sayın Başkan, bir dakika daha...
OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Burada süreler tutuluyor, biliyorsunuz.
(Gürültüler)
GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Adil olun, adil!
SAİT DEDE (Hakkâri) - Milletvekilinin ayağı kırıldı, milletvekilinin ayağı! Ayıp ya!