Anayasa Mahkemesi (AYM), demans hastası siyasetçi Aysel Tuğluk'la ilgili 2019 yılında yaptığı başvuruda hak ihlali kararı verdi. Mardin’in Nusaybin ilçesinde 8 Ekim 2010 tarihinde Demokratik Toplum Kongresi (DTK) tarafından düzenlenen açık hava toplantısına katıldığı için Aysel Tuğluk hakkında açılan kamu davasında kovuşturmanın ertelenmesine ve başvurucunun üç yıl denetim altına alınmasına dair karar alınmıştı. Tuğluk’un avukatlarının Mardin 2’nci Ağır Ceza Mahkemesi’ne yaptığı itirazın reddedilmesi ardından dava AYM’ye taşındı.
Tuğluk, beraat yerine kovuşturmanın ertelenmesine ve üç yıl denetim altına alınmasın kararının “ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı”nı ihlal edildiğine dair başvurdu.
AYM, yapılan başvuruda olaydan beş yıl sonra soruşturmaya başlandığını, yargılama aşamasında müdafi yardımından yararlandırılmadığını, tanıkları sorgulama ve dosyadaki belgelere erişim hakkı tanınmadığını iddia ederek Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkının ihlal edildiği belirtildi.
AYM’nin talebi üzerine Adalet Bakanlığı ise gönderdiği cevapta, kovuşturma ertelenmesi kararının toplantı hakkına müdahale olmadığını savundu. Bakanlık, Tuğluk’a suçlama yapılan etkinlikten ayrılmaması nedeniyle dava açılması ve kovuşturma erteleme kararı verilmesinin adil bir denge olduğunu ileri sürdü.
AYM, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve kendi içtihat kararlarına atıfta bulunarak, “İddianamede, başvurucunun toplantıya katılma faaliyeti dışında bu hakka yönelik ödev ve sorumluluğuna aykırı olarak gerçekleştirdiği eylemleri açıklanmamıştır. Başvurucunun başvuruya konu toplantıyı organize edenler ya da yönetenler arasında yer aldığı yönünde bir tespite rastlanmamıştır” tespitlerinde bulundu.
“Cezalandırılabilir kusurlu hareketlerin” tespit edilmediğine dikkat çekilen kararda, “Salt 6352 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmiş olması nedeniyle kovuşturmanın ertelenmesi kararı vermiştir. Bu nedenle mahkeme gerekçesinin müdahale için ilgili ve yeterli olduğu söylenemez. Adil bir denge sağlanamamıştır. Kovuşturmanın ertelenmesi kararı verilerek başvurucunun üç yıl denetimli serbestlik altına alınmasının Anayasa’nın 34. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan kamu düzeni meşru amacının sağlanması için gerekli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır” denildi.
Başvuruyu kabul edilebilir bulan AYM, üye Selahaddin Menteş’in karşı oyu ile Anayasa'nın 34. maddesinde güvence altına alınan “Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının” ihlal edildiğine karar verdi. Yeniden yargılama yapılmasına karar verilen kararda, Tuğluk’a 13 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine de hükmedildi.
Aynı AYM, Tuğluk’un ikinci tutuklaması olan Kobanê soruşturması başvurusunda ise geçtiğimiz günlerde “esastan inceleme” yapmadan ret kararı vermişti.