Afganistan’da iktidarı ele geçiren Taliban’dan dolayı on binlerce Afgan göçmen, İran üzerinden Türkiye’ye geçiyor.
Süreci gözlemleyen İranlı gazeteciler gelen göçmenlere ve ülkelerinin göçmen politikasına ilişkin, “İran güvenlik güçleri ile insan kaçakçıları birlikte çalışıyor. İran, Türkiye’ye karşı göçmenleri kullanıyor. Türkiye’nin Afganistan’da elini kısıtlıyor. Türkiye’ye geçmek için İran’da 300 bine yakın göçmen bekliyor. İran, Türkiye sınırını açık bırakıyor. Türkiye’ye gelen göçmenler arasında Taliban üyeleri de var” dedi.
Ülkelerini arkalarında bırakarak göç yolunca giren Afganlar, başta İran ve Türkiye olmak üzere özellikle komşu ülkelere gidiyor. Türkiye’ye gelen göçmenlerin Afganistan’a sınır komşusu olan İran’da kalmayıp niçin ve nasıl Türkiye’ye geldiklerini, İran’ın göçmen geçişlerine neden izin verdiğini İranlı gazeteciler Cumhuriyet gazetesine anlattı.
TAHA KERMANİ: TÜRKİYE’YE GÖÇMEN AKININDA İRAN’IN PAYI VAR
Türkiye’de yaşayan İran asıllı gazeteci Taha Kermani, Türkiye’ye yoğun bir şekilde göçmen gelmesinde İran’ın büyük payı olduğunu belirterek, sürecin nasıl işlediğini şöyle anlattı:
“Afganlar İran’a bir pasaport bir de kaçak olmak üzere iki şekilde girebiliyor. Özellikle Kâbil düşmeden önce rahat bir şekilde pasaportla İran’a geçişler oluyordu. İran yıllardır yaptığı gibi yine ülkeye girişleri o dönemde de kaydedip Batı’ya ‘Bu kadar göçmen var’ diyordu. Ama göçmenlerin Türkiye’ye geçişleri kayıt altına alınması tercih edilmiyor” dedi.
Göçmenlerin Türkiye’ye nasıl geldiğine ilişkin ise, “Türkiye’den İran’a büyük miktarda tekstil gibi ambargoda normal yollarla ithal edilemeyen her şey taşınıyor. Bu kaçakçılar, İran’dan Türkiye’ye boş dönmemek için İran’ın merkezi şehirlerinden Türkiye sınırına kadar göçmenlerin transfer işlerini yapıyor.”
‘NASIL KAÇAK ÇAY VE MAZOT GELİYORSA GÖÇMEN DE GETİRİLİYOR’
“Bu şekilde Tahran ve Meşhed gibi kentlerde kaçakçılarla görüşen göçmenler Türkiye sınırına getiriliyor. Buralarda bir dakikada birkaç insan kaçakçısının telefonuna ulaşmak mümkün. İran güvenlik güçleri ile insan kaçakçılarının birlikte çalıştığı olasılığı çok yüksek. Nasıl kaçak çay, mazot geliyorsa aynı şekilde göçmenler de getiriliyor” bilgilerini verdi.
‘İRAN, GÖÇMENLERİ BATI’YA KARŞI TÜRKİYE ÜZERİNDEN KOZ OLARAK KULLANIYOR’
İran’ın Türkiye’ye karşı göçmenleri koz olarak kullandığını vurgulayan Kermani şöyle devam etti:
“İran sınırından 100'e yakın göçmenin aynı anda Türkiye’ye geçtiğini yansıtan bir video, sosyal medyaya düştüğünde Ankara siyasetini sarsıyor. İran bunu çok iyi biliyor. Bu da Türkiye’nin Afganistan’da elini kısıtlıyor. İran, göçmenleri Batı’ya karşı da kullanacaksa bunu yine Türkiye üzerinden yapar. Türkiye kamuoyunda sanki sınır komşu İran değil de Afganistan. Kimse İran’ı konuşmuyor. Taliban’ın gitmesi mümkün değil. Bir direniş başlamış durumda. İstikrar da sağlanacak gibi değil.”
‘İRAN, ELİNİ GÜÇLENDİRMEK İÇİN TALİBAN İLE HAREKET EDİYOR’
“İran elini güçlendirmek için Taliban ile hareket ediyor. İran, rakip ülkelerden Türkiye’yi zorlayabilecek faktörlerinden olan göçmenleri elinde hazır bulunduruyor. Türkiye’ye geçmek için İran’da 300 bine yakın göçmenin beklediği iddia ediliyor. Bir hafta içinde bir göç dalgasının daha olma ihtimali yüksek.”
MEHDİ SHABANİ: TÜRKİYE DAHA CAZİP GELİYOR
Türkiye’de yaşayan İran asıllı gazeteci ve yönetmen Mehdi Shabani, “Ekonomik kriz ve ambargo bu kadar sertleşmeden önce Afganlar, en azından ekonomik ve kültür yakınlığından İran’da yaşamaktan daha memnundu. Ama şu an göçmenlere ekonomik yönden özellikle Türkiye daha cazip geliyor. İran hem içerideki Afgan nüfusu azaltmak için Türkiye sınırını açık bırakıyor hem de Afganistan’daki müzakere masasında göçmenleri elinde bir koz olarak kullanıyor. Türkiye ile İran arasında göçmenlere ilişkin bir görüşme yapıldığını duymadık. 2021 başından beri birkaç kez Taliban’ın üst düzey heyeti İran’a gelip müzakere masasında konuştular. İran, Taliban’a destek veriyor” diye konuştu.
İRAN RESMİ HABER AJANSI ÇALIŞANI: TÜRKİYE’YE GELEN GÖÇMENLER ARASINDA TALİBAN ÜYELERİ DE VAR
İran’da resmi bir haber ajansında çalışan T.A. ise “Birkaç yıl önce ‘Terörist Taliban’ diye yazıyorduk ama şu an Taliban’a karşı kötü haber yapmıyoruz. Göçmenlere dair hiçbir yetkiliden bir açıklama yapılmadı, bilgi verilmiyor. İran’da ekonomik durum kötü olduğu için Türkiye’ye geçişlere izin veriliyor. Türkiye’ye gelen göçmenler arasında Taliban üyeleri de var. Bunun bilgisini alıyoruz” dedi.
‘TALİBAN HİÇBİR ZAMAN DEĞİŞMEZ’
“İran hükümeti, Taliban ile iyi geçinmek istediği için ses çıkarmıyor” diyen T.A. “Taliban, 20 yıl önceki Taliban ile aynı. İran hükümeti, ‘Taliban değişmiş’ diyor ama bu doğru değil, değişen bir şey yok. Onların ideolojileri, zihniyetleri hiçbir zaman değişmez” diye konuştu.