Maraş'ta 6 Şubat'ta meydana gelen depremlerde 11 ilde onbinlerce binanın yıkılması, son 23 yılda depreme karşı oturup seyretmekten başka pek bir çalışma yapılmadığını ortaya koydu. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göreyse son 22 yılda 38 milyar dolar (yaklaşık 720 milyar lira) deprem vergisi toplanırken, bu paranın nereye harcandığı da devlet sırrı gibi saklanıyor.
Bugüne değin kentsel dönüşümün rant dönüşümü şeklinde yürütülmek istenmesi eleştirilere neden olurken, hükümet bu eleştirileri 'kentsel dönüşümü muhalefet engelledi' şeklinde bir karşı argümana dönüştürmüş durumda.
RELATED VİDEO
Play Video
Olası İstanbul depreminde büyük yıkım ve can kayıplarından endişe edilirken, seçim öncesi kentsel dönüşüm için yeni kredi paketleri hazırlanıyor. Hazine ve Maliye ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği bakanlıkları tarafından yürütülen üç ayrı kredi modeliyle, özellikle ev sahipleri kentsel dönüşüm için teşvik edilmek isteniyor. Bu üç model ise şöyle:
1-Birinci modelde, konut üreticisiyle anlaşan bağımsız bölüm sahiplerine piyasaya göre daha 'uygun' koşullarda kredi kullandırılacak. Bu modelle, konut sahipleri emsaller korunarak kentsel dönüşüm gerçekleştirilecek.
2-İkinci modelde, ada bazlı kentsel dönüşüm için konut üreticileri teşvik edilecek. Müteahhitlik firmalarına düşük maliyetli finansman desteği sağlanarak, yeni konut arzı artırılacak.
3-Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati tarafından açıklanan üçüncü modelle ise kiralık konut arzının artırılarak, fahiş kira artışlarının önüne geçmek amaçlanıyor. 'Kiralık konut üreticisi' olarak adlandırılan modelde, üretilen konutların öncelikle kentsel dönüşümde riskli yapı kiracı ve sahiplerine kiralanması hedefleniyor. Bu modelde, kiralama tutarları ve kira artışları kamu otoritesi tarafından belirlenecek ve kira tavanı uygulaması yapılacak.
YÜZDE 0,69 FAİZLİ KREDİ
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi AKP Grup Başkanvekili ve Esenler Belediye Başkanı Tevfik Göksu da dün yaptığı açıklamada, konutunu dönüştürmek isteyen her İstanbullunun, en az 1 milyon lira olmak üzere 2 yıl geri ödemesiz 0,69 faizle kredi kullanabileceği bir paket üzerinde çalışıldığını açıkladı.
ORTA GELİRLİYE KONUT KREDİSİ HAYATA GEÇMEDİ
Seçim öncesi arka arkaya kredi paketleri açıklanıyor. Ancak bunların ne kadarının hayata geçirileceği ya da kaç kişinin yararlanabileceği belirsizliğini koruyor. Örneğin, deprem öncesi büyük bir propaganda eşliğinde duyurulan orta gelirliye (Yeni Evim Konut Finansman Programı) konut projesindeki kredi paketi daha en baştan kağıt üstünde kaldı. Yeni konut alımında kullandırılmak üzere 2 milyon liraya kadar olan kredide yüzde 0,69, 2 ila 4 milyon TL arasında 0,79 ve 4 ila 5 milyon TL arasında 0,99 faiz oranı sağlanacaktı. Ancak sektör temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, bankalar geciken mevzuat nedeniyle, konut almak için başvuru sırasında bekleyenlere geri dönüş yapmadı. Ekonomim'den Leyla İlhan'ın haberine göre, Maltepe’deki projelerine 50 kişinin kaparosunu yatırıp başvuru yaptığını söyleyen Mesa Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Boysan, "Ancak sadece 2 kişi kredi alabildi. Geri kalanları ise kredi alamıyoruz diye başvurularını iptal etti" dedi. Kampanyaya uygun gelir havuzunun da yetersiz olduğunu belirten sektöre göre 100 bin hedefine ulaşmak zor.
KREDİ FAİZİNİ İBB KARŞILAYACAK
Öte yandan İstanbul Büyükşehir Belediyesi de (İBB), KİPTAŞ eliyle kentsel dönüşüm çalışmalarını hızlandırmış durumda. İBB, 'İstanbul Yenileniyor Sıfır Faizli Finansman Projesi' ve 'Deprem Dayanıklılığı Sıfır Olan Binalar İçin Kira Desteği Projesi' başlattı.
Yenilenme projesinde bankalarca kullandırılacak konut kredilerinin faizlerini İBB ödeyecek. Kredi anapara üst limiti 1 milyon lira, vadesi de azami 10 yıl olacak. Proje için bu yıl 2,9 milyar lira bütçe ayrıldı. Bir yılda yaklaşık 14 bin 77 konutun dönüştürülmesi öngörülüyor.
İBB Genel Sekreteri Can Akın Çağlar, sistemin işleyişini şöyle anlattı: "Riskli binalarda oturan vatandaşlarımızla evlerinin yenilenmesi konusunda Kiptaş’ı, bu dönüşümün finansmanı için de vatandaşlarımızla bankalarımızı yan yana getirme konusunda koordinasyon görevini üstleneceğiz."
İBB ayrıca, yıkım riski olan binalarda oturanlara, yenileme çalışması süresince kira desteği de sağlıyor.